مامۆستا ئهحمهد كاكه مهحموود وهك درێژهپێدهری رێبازی پێغهمبهران "دروودو سلاَوی خوایان لهسهر"
عابد كاكه محمود
كهمن ئهوانهی له مێژوودا عهقیدهی موهححیدیان تا دوا مهنزڵ نهدۆڕێنن و تێكهو لێكهی نهكهن و بهپاكێتیی و سپێهتی مێزهره بهفرینهكانیان تهسلیم بهخواو پێغهمبهری ئیسلام بكهنهوه، گهر قۆناغهكانی مێژووی ڕابوونی ئیسلامیی بخهینه ڕوو و لاپهڕهكانی ههڵبدهینهوه ههر لهسهرهتای وهحیی و بانگهوازی خواییهوه تا دهگاته ئهم قۆناغهی ئێستا دهبینین ئهوانهی شانیان داوهته بهر ههڵگرتنی پهیامی خوایی، زۆر كهم وێنهو نوخبهی ناو ئوممهتی ئیسلامیی بوون، لهسهرداری مڕۆڤایهتی یهوه ( موحهممهدی پێغهمبهر ) كه ههرچی ئاكاری پهسهندكراوی ناو تیرهكانی عهرهب ههبوو لهودا بهزیادهوه ڕهنگیان دابوویهوه، دوا بهدوای ئهویش هاوهڵه دیارو سهركردهكانی، ئهوهتا له یهكهم ههنگاوی كۆچیدا ئهبوبهكری ناودارو فیداكاری بانگهوازی خوایی ههنگاو به ههنگاو پێ دهخاته جێگه پێ موبارهكهكانی و تا دهگهنه ناو ئهشكهوتهكه، پاشان كافران به دوایاندا دێن و تا دهگهنه سهر ئهشكهوتهكهو ئهبوبهكر فهرمووی قوربان زۆر لێمانهوه نزیكن بهجۆرێ گهر سهیری بهرپێی خۆیان بكهن ئهمان بینن، پێغهمبهریش له وهلاَمدا فهرمووی: مهترسه (ما رأیك فی اثنین الله ثالثهما)، دوابهدوای ئهویش عومهری سهركرده به ئاشكرا چهكهكهی له شان دهكاو بهناو كافرانی قوڕهیشدا ڕادهگهیهنێ: من عومهری كوڕی خهتتابم دهچم بۆلای پێغهمبهرو هاوهڵانی، جا كێ دهیهوێ مناڵهكانی ههتیو بكهون و، ژنهكهی ببێته بێوهژن، كێ خۆی به كوڕی باوكی خۆی دهزانێ با بێته سهر ڕێگهم و نهیهڵێت بڕۆم، به دوای ئهمانیشدا سهره بهرزو نهنهویهكانی نوخبهكانی ناو تابعین و تابعی تابعین له پێناو گهیاندنی فهلسهفهی هاتنی شهریعهت وهك سهعیدی كوڕی موسهییب و پێشهوا ئهحمهدی كوڕی حهنبهل له زیندانی حوكمرانه بهناو موسڵمانهكاندا سهری بهرزیان نهوی نهكرد، له ژیاری پێغهمبهرانیشدا له سهدهكانی ههژدهو نۆزده بهدواوه ههمان ئهو نوخبانهی ڕابونی ئیسلامی بوون ههڵگرانی بانگهوازی (جئنا لتحریر العباد من عبودیة العباد الی عبودیة الله) ، ئهمانه ههر ههموویان بهبیری قوڵیانهوه ڕوانیویانهته ئایهتی: (أن اعبدواالله وأجتنبوا الطاغوت...) و لاوانیان لێ بهئاگا هێناوهتهوه، لهوانهش سهیید قوتب و بهنناو مهودودیی و شێخ موحهممهد عهبدهو عهبدوڵڵا عهززامی موفتیی و موجاهیدو مامۆستا مهلا عوسمانی پێشهوای ڕابوون، لێرهوه دهمهوێ له ساڵیادی كۆچی دوایی زاناو سهركردهو موجاهیدو ڕوناكبیرو موفهسیری قورئان و كهسایهتی موهححیدی ڕابوونی ئیسلامیی، كهمێك له ئهخلاق و دین و ههڵوێسته سیاسیی و شهرعییهكانی جهنابی مامۆستا (ئهحمهد كاكه مهحمود)وه بیری دۆستان و دڵسۆزانی دینی خوا بهێنمهوه، ئهوهشمان لهبیر نهچێ ئهو عهقیدهو فیكرهیهی سهرو گهردنی بهرزی ڕابهرانی نهوهی پێشووی ڕابونی ئیسلامیی ههڵگرتبوو، له سهرهتای وهحی خواییهوه تا دوا قۆناغهكانی، ههمان ئهو بیرو باوهڕه بێگهرده بوو سهری بهرزی مامۆستا ئهحمهدی ههڵگرتبوو تا دوا ههناسهی ژیانیش زهڕڕهیهك موساوهمهی لهسهر بچوكترین فهقهرهی ئیسلام نهكردو بۆ ئهبهدی به نهبهردیی و بهسهر بهرزی تا بۆ لای خوای خۆی گهڕایهوه. مامۆستای سهركرده ههر له قۆناغی لاویهتییهوه توانی كهسایهتی خۆی وهك بانگخواز كارێكی موهححید بۆ ڕێبازی ئیسلامیی كوردستان و عێراق بناسێنێ، له زهمهنه دژوارو دواكهوتوهكاندا، لهو كاتهنهدا كه بانگهوازكهرانی ڕێی خواپهرستی زۆركهم و ناوازه بوون، واته له سهرهتای (70)كاندا وهك داعیهكی یهكتاپهرست و چاونهترس له كوردستانێكی داخراودا به ڕووی سهقافهی ئیسلامیدا، وهك خهتیب و نوسهرێكی كارامهی ئیسلامی بووه جێی متمانهی ههزاران لاوی خواویست به تایبهتی له ڕێی نوسینه بهنرخهكانیهوه لهو زهمهنهدا.
لهوانه كتێبی (خوا لهڕوانگهی زانیاریهوه)و (وتهی زاناكان و باوهڕ به خوا)...هتد، له ساڵی 1979 له شارۆچكهی خورماڵ له مزگهوتی مامۆستا مهلا عهبدوڵڵای گوڵپی (ڕهحمهتی خوای لێبێت)وهك ئیمام و خهتیب دهورێكی كاریگهری بینی له بنیات نانهوهی ههویهی ئیسلامی لاوانی موسڵماندا، وتارو كۆڕو دهرس و دهورهكانی لهو دهمهدا بووبووه جێی سهرنج و تموحی دهزگا سیخوڕهكانی بهعس و كاریگهری وتارهكانی لهسهر وریاكردنهوهی خهڵكی دهڤهرهكه له سیاسهته چهوتهكانی بهعس، بوو به هۆی ئهوهی لهلایهن دهزگا سیخوڕهكانی ڕژێمهوه بانگهێشت بكرێ و لهوێوه بۆ ئیستیخباراتی ههڵهبجه و پاشان بۆ ئهمنه سورهكهی سلێمانی بگوێزرێتهوهو ماوهیهك لهوێ زیندان كرا.
له سهرهتای ههشتاكاندا سهردهمی ڕوبهڕوو بونهوهی جهنابی مامۆستا لهگهڵ سیاسهتی چهوتی مڕۆڤ كوژی ڕژێم دهست پێ دهكات، به تایبهتی لهشارۆچكهی سیرواندا له ڕێی وتاره حهقبێژو بوێرهكانیدا خهڵكێكی زۆری له ڕیزی ڕژێمی ستهمكاری بهعس گێڕایهوهو كۆمهڵێ لاوی خوێنگهرمی تازه پێگهیشتووی بۆ ڕابوونی ئیسلامی پێ گهیاند، كۆمهڵێ كتێبی زیندووی واقع خوازانهشی ههر له سیرواندا نووسی، وهك: سهربهستی له ئیسلامداو پهروهرده لهئیسلامداو خواپهرستی لهئیسلامدا...ڕامیاری له ئیسلامدا... له نیوهی ههشتاكاندا فهتوای كوفری ڕژێمی بهعس له ژێر دهست و پهنجهو قهڵهمی بوێرانهی ئهودا ڕاگهیهنرا، بهبێ ئهوهی گوێ بداته فشاره دهرهكیی و ناوهكییهكان، یان بترسێ له لۆمهی (23) حكومهتی بهناو سوننهی عهرهبی دۆست و هاوكارانی ڕژێم، كه زۆربهیان له پهلامارهكانی ئهنفال و زینده بهچاڵ و كیمیابارانی ههڵهبجهدا هاوكارو یارمهتی دهری ڕژێمی سهدام بوون.
له دروست كردنی بزووتنهوهی ئیسلامیدا ڕۆڵێكی بهرچاوو كاریگهری بینی، زۆربهی لاوانی ههورامان و ههڵهبجهو شارهزوورو ناوچهكانی تری كوردستان له دهوری عهقیده پاكو بێ گهردهكهی ئهودا كۆ بوونهوه، جهنابی مامۆستا ئهحمهد لهبهر لێوهشاوهیی و دهست پاكی خۆی بۆدینی خوا لهلایهن سهركردایهتی بزووتنهوهوه كراوه به لێپرسراوی گرنگترین مهكاتیبه زیندووهكانی بزووتنهوه وهك مهكتهبی عهسكهریی و مهكتهبی ڕاگهیاندن و مهكتهبی دارایی و مهكتهبی فهتواو بانگهوازی ئیسلامیی...له كۆنگرهی یهكهمی بزووتنهوهشدا ساڵی 1987 به ئهندامی مهكتهبی سیاسی ههڵبژێردرا.
له خهباتی شاخدا ڕۆڵی كاریگهری بینی لهجۆشدان و گهرمكردنی لاوانی موجاهید بۆ هێرشبردن و ههڵكوتنه سهر بارهگاكانی ڕژێمی بهعس له سهرگهت و زهڵم و یاڵانپێ و سورێندا له دوای بڕیاری (598)ی مهجلیسی ئهمن له ساڵی 1988 كه كۆتایی بهشهڕی 8 ساڵهی (عێراق–ئێران) هێنا ، بزووتنهوهی كوردی لهوپهڕی ئینهیاردا بوو، بهڵام فهتواكانی مامۆستا ئهحمهد گهورهترین چهكی متمانه پێكراوی دهستی لاوانی موجاهیدی بزووتنهوه بوون بۆ دووباره پهلاماردانهوهی مۆڵگاكانی ڕژێم، ئهوه بوو له خوڕماڵ و شیرهمهڕو یاڵانپێ و وشكهناوو ئهحمهد ئاوا چهندین چالاكی سهربازیان ئهنجامدا.
جهنابی مامۆستا ئهحمهد زۆر شهرع زانبوو، دهتوانم بڵێم له تهواوی بوارهكانی عهقیده-فقه-فیكر- رۆشنبیری- ی ئیسلامیدا تاقه شارهزای سهردهمی خۆی بوو، به بۆچونی زۆرێ له زانایان و بیریارانی سهردهمی خۆی شافیعی سهردهم بوو له بوارهكانی فیقه و ئیجتیهادا، گهر لهناو كوردا نهبوایه هیچی له بن باز و قهرزاوی كهمتر نهبوو، فهتواو نوسینهكانی جێی متمانهی قیادهو قهواعید بوو بهتایبهتی له بواره حهساس و ئاڵۆزهكاندا.
به بۆچونی زۆرێ له هاوهڵانی قیادی مامۆستا ئهحمهد قازیهكی ئیسلامیی سهردهم بوو، مامۆستای سهركرده زۆر عهقیدهی پاكو تهوحیدیانه بوو، زۆر تهركیزی دهكرده سهر بواری عهقیده بهتایبهتی له بابهتهكانی (ولاء بهراء) و (ئولوهیهت و ربوبیهتی) خوادا، ههمیشه دهیفهرموو: نابێ عهقیده هیچ شتێكی تری تێكهڵ بكرێت زۆر جاریش به ئێمهی دهوت: مڕۆڤ ههر عهقیدهی پاك بێت و سهلامهت بێت خوای گهوره لێی دهبورێ، ئهتوانم بڵێم له نێو هاوهڵانی قیادهشدا تهنها كهسێ بوو كه ههڵگری پاكترین عهقیده بوو، ههرگیز ئاماده نهبوو لهسهر بچوكترین فهقهرهیهكی ئیسلام تهنهزول و موساوهمه بكات چ له ژێر فشاری دهرهكیدا یان له بهرامبهر دهستكهوتی مادیی و سیاسیدا.
جهنابی مامۆستا ئهحمهد یهكێك بوو لهو سهركردانهی لهناو قیادهی بزووتنهوهدا زۆر حهزی له كاری جددیات و ئیلتیزاماتی دینی و ئیلتیزامی سیاسی بوو، له مانهوهی لهناو موجاهیدان و بارهگاكانی بزووتنهوهدا كهم وێنه بوو، له ڕوی ئیلتیزامی سیاسیشهوه زۆر جار ئهیوت به برایانی سهركردایهتی ههر موعاههدهو بڕیارێ لهگهڵ ههر پارتێكی كوردستانی و عێراقیدا، چ عهلمانیی چ ئیسلامیی ، واژۆ دهكهن، دهبێت به ههموو خاڵهكانی مولزهم بین، تا تهرهفی دووهم ههڵیئهوهشێنێتهوه نابێت ئێمه دهست پێشخهر بین له ههڵوهشانهوهیدا.
جهنابی مامۆستا زۆرحهزی له ئیش و كاری سڕی بوو، زۆر حهزی له شاردنهوهی عهیب و ههڵهو پهڵهی ناو ڕیزهكانی بزووتنهوه بوو، گهر لهگهڵ كهسێكدا شتێكی بوایه ههرگیز قسهو قسهلۆكی نهئهدایهوه بهنێوچاوانی بهرامبهردا، تهنانهت زۆرجار ئهیووت ئهگهر كهسێكتان بینی خهریكی دانانی لوغمێكه لهناو سهیارهكهمدا، یا لهبهر ماڵهكهمدا ئێوه مهنعی بكهن و دواتر به من مهڵێن كێ بوو، بۆ ئهوهی ڕقم له هیچ كهس نهبێتهوه.
مامۆستا زۆر دژی بیرۆكهی دروست كراوی جیاكردنهوهی (دین و دهوڵهت) بوو ئهو پێ ی وابوو له مهفهومی ڕهسهنی ئیسلامیدا(دین و دهوڵهت) ههر یهك شته دوژمنان جیجیان كردۆتهوه و دایان هێناوه، جیاكردنهوهی دین له دهسهڵاتهكانی تهشریعی و تهنفیزی و قهزائی داڕنینی فهلسهفهی حوكم و دادگهری پهیامی سهماویه.
فكره و بیرو ئایدیای مامۆستا ئهحمهد زۆر زیندوو واقعیانه بوو لهگهڵ گۆران و تازهگهریدا زۆر ئهگونجا، تازهگهری له داهێنان و ئیجتیهاد و زانستیدا نهك له سهوابتهكاندا.
مامۆستا ئهحمهد تازهكهرهوهی ووشهی (موجاهیدن- جیهاد)بوو، زۆر گرنگی بهچهك و جیهادی هاوهڵانی پێغهمبهر () دهدا، ئهو چهكهشی كرده شانی وهك خالیدی سهركرده تا دوا نهفهسی ژیانی داینهنا، مامۆستا ئهحمهد تهنها زانایهك بوو وهك مامۆستایهكی ئاینی ههر له بیدایهتی پێ گهیاندنیهوه لهگهڵ چینی ڕۆشنبیران و لاواندا زۆر پهیوهندی ههبوو، لاوانی به بونیهی ئهساسی سهحوهی ئیسلامی دادهنا.
زۆر زانایهكی عهمهلی بوو، قهڵهم و چهكی وك ههنگاوێكی عهمهلی لهگهڵ ژیانی تاڵ و سوێری خۆیدا برده ناو ساحهی عهمهلهوه، ئهو پێی وابوو دهبێت ساحهی جیهادو ڕووبهڕووبوونهوه فیقه بنوسێ بۆ ئهو واقیعهو ڕوداوانهی كه پێشتر لهبنهما ئیسلامیهكاندا تهنزیم نهكراون.
نهك له لایهن فوقههای ناو ناز و نیعمهت و دوور له ساحهی عهمهلی جیهادهوه واقیعهكان دیاری بكرێت و حوكم بدرێت.
جهنابی مامۆستا زۆر حهزی له وهحدهت و برایهتی موسڵمانان بوو، زۆر له پهرتهوازهیی بێ زار بوو ، زۆر دژی بیرۆكهی ناڕهوای خهت و باڵ بوو، ئاواتی ئهوه بوو ڕۆژێ بێت ڕۆڵهكانی سهڵاحهددین ببنه یهك دهستهو یهك جهسته، به تایبهتی یهكگرتنهوهی باڵه ئیسلامیهكانی زۆر بهلاوه مهبهست بوو، دهشتوانم بڵێم كه یهكبوون كرا زیاتر ئهولهویهت و ئهفزهلیهتهكهی بۆ جهنابی مامۆستا ئهحمهد دهگهرێتهوه، زۆر ههوڵی دڵسۆزانهی دا بۆسهر گرتنی ئهو یهكبوونه، كه ئهوكات جهنابیان سهرۆكی وهفدی بزووتنهوه بوو، كاتێكیش كه یهكبوون سهری گرت ئهوه بوو رێژهی یاسایی بۆ ژمارهی شورای یهكبوون زیاد له پێویست بوو، جهنابی به شایهتی برایانی شورای ئاماده بوو واز له مهكانهتی سیاسی خۆی بێنێ و برایهك بخرێته جێگهكهی ئهو، به مهرجی ئهوهی ئهو یهكبوونه سهربگرێت، بهڵام لێرهدا جێی خۆیهتی ههڵوێستهیهك بكرێت، یهككبوون كرا، بهڵام پاش فهترهیهكی زۆر كهم لهلایهن كهسانی دژی وهحدهتی موسڵمانانهوه له ئینقیلابهكهی تهوێڵهدا سهری یهككبونیان بڕیی و پارچه پارچهشیان كردو بێ ئهوهی ههست بكرێت به مهسئولیهتی دینی، مێژوویی، عورفی، ئهخلاقی، حهرهكاتی ئیسلامی؟!!
مامۆستا ئهحمهد سهركردهیهكی زاناو بوێرو ههڵگری پاكترین عهقیده بوو، ههر له سهرهتای پێگهیاندنیهوه تا كۆتای تهمهنی زۆر به مهردی به سهربهرزی ، به نهبهزی، به كۆڵ نهدان، له گهیاندنی پهیامی پێغهمبهراندا، ژیانی برده سهر، زۆر زانایهكی عهمهلی بوو، شاخ و داخ و ئهشكهوتهكانی چیاكانی ههورامان و سورێن شایهتی ههنگاوه به عهمهلیهكانی ئهون، توانی له زهمهنه تاریك و دواكهوتووهكاندا جیهادی پێغهمبهرو هاوهڵانی زیندوو بكاتهوهو ئیسلام لهچوار چێوهی نهزهریی و بازنهی مزگهوت دوور بخاتهوهو بیخاته ناو ساحهی عهمهلیهوه.
بهڵام زۆر به داخهوه ئیختیلافه بۆچونه ئیسلامیهكان نهیانهێشت لاوان و خوێندهوارانی ئهم دهڤهره لهو ههموو فیقهو، فیكرو عهقیدهو رۆشنبیرییه گشتییهی جهنابی مامۆستا ئهحمهد بههرهمهند ببن و تهنها گوڵان گهورهیی و كهسایهتی مامۆستا دهناسێ؟! نازانم گوڵان چۆن سنگی پاكی دڵی هات ئهو ههموو رۆشنبیرییه بشارێتهوه؟!!
له كۆتایدا دهڵێم له دهستدانی جهنابی مامۆستا ئهحمهد كاكه مهحمود وهك سهركردهیهكی نوخبهی ناو ڕابوونی ئیسلامی گهورهترین و قورسترین خهسارهتێكی بهرچاو و دیاره، جێی ئهو زانا پایه بڵندانه به ههموو كهسێك پڕ ناكرێتهوه، ئهمه له لایهك له لایهكی ترهوه له دهست دانی كهسایهتیهكی وهك جهنابی مامۆستا بۆ بنهماڵهو دۆست و لایهنگرانی گهورهترین سهروهریی و فیداكاریه كه لهم زهمهنه سهخت و دژوارهدا زانایهكی موجاهیدو سهركردهو حهق بێژو عهقیده پاك و ههڵگری پهیامی خوایی به كۆڵێ خزمهت و نهبهزین و فیداكارییهوه بهگرتنه بهری ڕێبازی جیهادی موبارهكی پێغهمبهرو هاوهڵانی بۆ لای خواو پێغهمبهرهكهی دهگهڕێتهوه، بهڵام دهسهڵاتی دهستی قهدهریشمان نیهو ڕازین بهههر شتێك كه به سهرماندا دێت، وهك شاعیریش دهڵێ:
ئهگهر دونیا بكرابایه بۆ كهسێك بمابایه
پێغهمبهری خوا تیایا ئهمایهوه بۆ ئهبهدی