پرس و راوێژ لە سەر ژنان وخشڵ و زەنبەر؟
پرس و راوێژ لە سەر ژنان وخشڵ و زەنبەر ؟
نووسین و وەڵامدانەوەی شێخ ئەحمەد كاكە مەحموود
وەڵام/
1- هەموو جۆرە ڕازاندنەوەو خۆ ئاراییش دانێك - خاڵكوتان و برۆ تەنك كردن و ددان شاشكردن نەبێ - دروستە بۆ ژنان، بەڵام دەبێ ئەم خاڵانە رەچاو بكرێت:
- نەشوبهێ بە هی كافران و خەڵكانی خراپكارو فاسیدەوە.
- خۆ نەچوێنن بە پیاوانەوە.
- رێ نەگرێ لە گەیشتنی ئاو بە جەستە، لە كاتی دەستنوێژو خۆ شۆریندا، ژنانی حەیزدارو زەیسان نەبێ، واتە: بۆ ئەوان قەیدی نییە، چونكە نوێژو خۆ شۆرینیان لەسەر نییە.
- زێدە رۆیی تیا نەكرێ، چونكە دەبێتە (إضاعة المال)، ئەوەیش لە ئیسلامدا حەرامە.
- كاتی زۆری پێ نەكوژێ، واتە: زۆرێك لە كاتەكانی لە بەردەم ئاوێنەدا نەباتە سەر.
- خۆی تووشی كیبرو خۆ هەڵكێشان نەكات.
- بە پلەی یەكەم لەبەر مێردەكەی خۆی ئاراییش بداو خۆ بڕازێنێتەوە.
- لەگەڵ (فیترەت)دا دژ نەوەستێ، وەكو درێژ كردنی نینۆك، چونكە لە فەرموودەكاندا فەرمان دەدات بە كردن و قرتاندنی نینۆك.
- لەو خۆ ئاراییشدانەدا (عەورەت)ی دەرنەكەوێ.
- لەو دەورو بەرەدا خۆی نەكاتە جێی سەرنجی خەڵكانی نامەحرەم.
2- خۆ بۆنخۆش نەكاو پاشان بچێت بۆ بازاڕو ببێتە مایەی سەرنجی ئەم و ئەو.
3- خۆ بۆنخۆشكردن و پاشان رۆیشتن بۆ مزگەوت، قەدەغەو حەرامە.
4 - دەبێ ژنان لە ماڵانیشدا نەهێڵن عەترو بۆنخۆشییان لێ بپژێنن، چونكە دەگونجێ لە كاتی گەڕانەوەدا، تووشی پیاوان ببن و سەرنجیان رابكێشن.
5- بەكارهێنانی ئامێرو داوو دەرمان بۆ خۆ جوانكردن، بەم مەرجانە نەبێ دروست نییە:
- جەستەی پێی تووشی زیان نەبێت.
- خۆ نەچوێنێ بە كافرو خەڵكانی فاسیدو خراپەوە.
- زێدە رۆیی تیا نەكات.
- لە كاتی خۆ شۆرین و دەستنوێژدا، ڕێ لە تەڕبوونی جەستەی نەگرێ.
- پەڵەو نەخۆشی لە دەم و چاووو ڕوخسار دروست نەكات.
- هەر كرێمێك زیان بەخش بێت بە پێست، بەكار هێنانی حەرام دەبێت.
- میكیاج كردنی پێست، زیان بە پێست دەگەیەنێت، لەبەر ئەوە نابێ بەكار بهێنرێت.
6- بەكار هێنانی نینۆكی دەستكردو (صناعیی)و دانانی (عەدەسە) لە چاودا بۆ جوانیی و، گۆڕینی ڕەنگی چاو دروست نییە، چونكە دەستبڕین و خەڵەتاندن و چەواشەگەری تێدایە: پزیشكەكان لە دانانی ئەو جۆرە (عەدەسە)انە زۆریان باس كردووە.
7- تەنك كردنی ددان و بەین تێ خستنیان بۆ جوانی كارێكی حەرامە، پێویستە ژنانی موسوڵمان خۆیانی لێ دوور بگرن، بەڵام ئەگەر لەبەر نەخۆشی بوو.. هیچ قەیدی نییە.
8- بەكار هێنانی (برۆ)ی دەستكرد (صناعیی)، یان هەڵكێشانی، یان بڕین و كورت كردنەوەی دروست نییە، مەگەر ناشیرینی بكات یان بێتە خوارەوە بۆ ناوچاوانی.
9- داماڵینی ئەو موانە لەسەر ڕوخسارو لاق و دەستی ژنان دەڕوێن دروستە.
10- خاڵكوتاندن كارێكی حەرامەو دەبێ ژنانی ئیماندار خۆیان دوور بگرن لێی، ئەگەر هەر بە منداڵی بۆیان كوترابوو، دیارە گوناحەكەی لەسەر ئەو كەسەیە ڕێگەی پێداوەو بۆی كوتیوە.
11- قژ كورت كردنەوە لەبەر ناچاریی و پێویست ڕەواو دروستە.
12- بەكارهێنانی (باروكە)، واتە: قژی ژنێكی تر بخوازێ، یان قژی دەسكرد (صناعە) لەسەر بكات، حـــــەرامە، چونكە بە هەر شێوەیەك بێت چەواشە گەریی و (تەدلیس)ـە، سەرەڕای ئەوەش بەر ئەو فەرموودە دەكەوێ كە دەفەرموێ: ((لعن الله الواصلة والمستوصلة))، (صحيح مسلم، كتاب اللباس والزينة، باب تحريم فعل الواصلة والمستوصلة، حديث : 4059). بەڵام ئەگەر ژنێك سەر تاس، یان كەچەڵ بێت، بەكارهێنانی (باروكە) بۆی حەڵاڵە، چونكە بۆ داپۆشینی نەنگ و لەنگێكە.
13- كۆ كردنەوەی قژو گرتنەوەی بە یەك (پەلكە)و بەردانەوەی بەناو شاندا قەیدی نییە، بەمەرجێ بۆ پیاوی نامەحرەم دەری نەخات.
14- قژ لوول كردن، مادام نەشوبهێ بە هی كافرانەوەو لە بەردەم نامەحرەمدا دەرنەخرێ دروستە، ئەگەرچی بۆ ماوەیەكی زۆریش بێ.
15- گۆڕینی ڕەنگی قژ، جارێ بە سوور، جارێ بە زەرد.. تاد، هیچ قەیدێكی نییە، بەڵام ڕەشكردنی حەرامەو ڕێی لێگیراوە.
16- ژنان دەتوانن بە شێوەی ئەمڕۆی هاوچەرخ دەسكاری قژیان بكەن، بە مەرجێ نەشوبهێ بە هی كافرانەوە.
17- كۆ كردنەوەی قژ لە پشت سەرەوە (بۆ گەورە كردنی سەر) وەكو سەری پیاوان، حەرامە.
18- شەتڵی قژ بۆ ئەو ژنانەی سەرتاسن، یان كەچەڵن، دروستەو هیچ قەیدێكی نییە.
19- حەرامە ژنان سەریان بتاشن، مەگەر كاتی نەخۆشیی و پێویست.
20- لا بردنی مووی نێوان برۆ، دروستە.
21- لە پێكردنی نەعلی پاژنە بەرز لەبەر چەند هۆیەك دروست نییە، لەوانە:
- ژن بە باڵا بەرزو كەڵەگەت نیشان دەدات، لە واقعیشدا وا نییە.
- گەلێ جار ئەگەری كەوتنیان لێ دەكرێت.
- پزیشكەكان دەڵێن: زیان بە منداڵدان دەگەیەنێت، چونكە لەكاتی دووگیان بووندا ناهێڵێ جەستەی ژنەكە ڕێك بوەستێ، سەرەڕای توش بوون بە نەخۆشی لاقان.
22- ژنان دەتوانن بە ئارەزوو خشڵی ئاڵتوون و زیوو و موجەوهەراتی تر بەكار بهێنن، بە مەرجێ نەگاتە سنووری زێدە ڕەویی.
23- ژنان دەتوانن (ئەڵقە، ئەنگوستیلە) بكەنە هەر پەنجەیەكیان بیانەوێت.
24- بەكارهێنانی (لووتەوانە) بۆ ژنان دروستە.
25- بەكارهێنانی (خەڵخاڵ) بۆ ژنان لە لای ژنانی ترو پیاوانی مەحرەمدا دروستە.
26- درێژكردنی (نینۆك) دروست نییە، چونكە پێغەمبەر بۆ نینۆك كردن و لابردنی مووی بن باخەڵ و موی.....، (چل) ڕۆژی دیاری كردووە، بەرەو ژوورتر لەوە دروست نییە، چونكە كاری خەڵكانی كافرو بێ دینە.
27- ژنان بە چاوی (كل)ـەوە دروست نیە لە ماڵ دەر بچن و خۆیان بۆ پیاوانی نامەحرەم دەربخەن.
بەروار2020/04/06سەردان 560
بڕیار لەمەڕ ئەو خوشکانەى مێردەکانیان بێ سەرو شوێن (مفقود)ن.؟ ئایا ئیسلام چۆن دەڕوانێتە (غسل العار).؟ قەدەغە کردنى فرە ژنی لە پەرلەمانى کوردستان.! وەڵام و هەڵوێست لەسەر قەدەغەکردنى فرەژنی.! حوکمى تەوقەکردنی ژن و پیاوی نامەحرەم لەگەڵ یەکدا.؟ ئایا دەنگى ژنان عەورەتە یان نا.؟ حوکمى بە شوودانى کیژى ناباڵغ.؟ حوکمى زەواجی کاتی (مؤقت = متعة).؟ حوکمی خەتەنەی کچان لە ڕوانگەی ئیسلامەوە.؟ ئایا ژنان دەتوانن مومارەسەی کاری سیاسی بکەن.؟ ئایا ژنان دەتوانن ببنە سەرۆک کۆمار.؟ ئایا ژنان دەتوانن بەشداری لە ناو سوپادا بکەن.؟ ئایا ژنان دەتوانن لە دەرەوەی ماڵ کار بکەن.؟ ئایا ژنان دەتوانن فێری هەموو زانیارییەک ببن.؟ ئایا نەشتەرگەرى جوانکاریی (عملیات التجمیل) دروستە.؟