بە خۆداچوونەوە.. واجبێکى شەرعى ئیسلامییە.!

بسم الله الرحمن الرحيم

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُمْ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ) الأنفال/27.

قال رسول الله ﷺ : ((من استعمل رجلا من عصابة وفي تلك العصابة من هو أرضى لله منه فقد خان الله وخان رسوله وخان المؤمنين)).( رواه الحاكم، وقال: هذا حديث صحيح الإسناد ولم يخرجاه. وضعفه الألباني في ضعيف الجامع، برقم: 5401. ).

بەڵێ.. ئەوەتە تا دونیا دونیا بێت، خواى گەورە چاککردنى کارووبارە ئاڵۆزەکانى ناو کۆمەڵگەى خستۆتە سەر ئەستۆى بەندە ساڵحەکانى خۆى، لە هەمانکاتیشدا تێیگەیاندوون کە بە تایبەت ئەو کارانەى لە سکەى خۆیان ترازێنرابن، هەموویش دەزانین کە هەرگیز بۆ ئەو گۆڕانکارییە تەکلیفى لە فریشتەکان نەکردووە، بەڵکو هەر دەبێت ئادەمیزاد خۆى بۆ خۆى هەستێ بە دۆزینەوەى چارەسەر، بۆیە لە کاتى هەر پشێویى و ڕوو لە گێرە شێوێنییەک، ئا لەو کاتەدا خواى گەورەو میهرەبان پێغەمبەرێکى ناردووە بە یاساو پرۆگرامێکەوەو خاڵى لەسەر پیت بۆ داناوەو جۆرو شێوەى گۆڕینەکەى بۆ دەست نیشانکردووە، (واتە: پێى فەرمووە لە چ خاڵێکەوە دەست پێ بکات)، خوا هەڵناگرێ ئەوانیش وەک سەربازێکى گۆڕەپانى مەشقخانە گوێیان دەگرت بۆ ڕێنمایى و ئامۆژگارییەکانى، هەڕەشەیشى لێ دەکردن کە: ئەگەر تۆسقاڵەیەک لێى لا بدەن، دەمارى زیندەگیان دەردێنێ و بە توند قاریان لێ دەگرێ: (ولو تقول علينا بعض الأقاويل لأخذنا منه باليمين، ثم لقطعنا منه الوتين) الحاقة/ 44.

بۆیە ئەوانیش توانیان بە سەرکەوتووانە کارەکانیان ئەنجام بدەن و گەلەکەیان ئیصلاح بکەن و لە هەڵدێرو هەزار بە هەزار ڕزگاریان بکەن و ڕوویان تەنها لە خوا بکەن، جا بۆ هەر گۆڕانکارییەک پێویستە ئەم چەند خاڵە گرنگە پێش چاو بگیردرێ:

1- ئیخلاص و دڵسۆزیى و یەکلابوونەوە بۆ خواى گەورە لە هەموو جموجوڵێکدا، وە خۆى داماڵێ لە هەواو ئارەزووى دەروونى، هەموو کات باوى بەرژەوەندی کارە ئیسلامییەکان بدات بەسەر هەر شتێکى تردا، وە ئەو ئیسلامە لە کوێدا دەبینێتەوە بەرەو ئەوێ بڕوات و هەنگاو هەڵگرێ، ئەگەر چى خۆیشى تووشى زیانى دوونیایى ببێت، (قل إني أمرت أن اعبد الله مخلصا له الدين) 39/11.

2- وەحدەت و برایەتیى و تەبایى بپارێزرێ، ڕێز بۆ تەواوى بڕواداران دابنرێت و هەرگیز بە چاوى سووکەوە سەیرى کەس نەکرێت، ئەگەرچى کەم و کوڕییەکیش ببێت، چونکە ئەو بڕوادارە ئەندامێکى جیهانیى ئیسلامەتییەو یەکێکە لەوانەى کە دوژمنانى خوا حیسابى بۆ دەکەن، (وإن هذه أمتكم أمة واحدة وأنا ربكم فاتقون) 23/52.

3- دەبێ یاساى گۆڕانکارى پێش چاو بگیررێ، واتە نابێت بە هەڵەشەیى دەستکارى کارە ناپەسەندەکان بکرێ، دەبێ بەو شێوەیە بێت خواى گەورەو پێغەمبەرەکەى دیاریان کردووە، (بەدەست، بەزمان، بەدڵ)، بۆیە زانا بەڕێزەکانمان دەڵێن: موسڵمانان یەک دەنگن لەسەر ئەوەى کە زیانى بچوک قبوڵ بکرێ، تا زیانى گەورەتر پەیدا نەبێت، (إرتكاب أخف الضررين)، وە هەروەها دەڵێن دەبێ وابێ کە ئەو گۆڕانکاریەى تۆ بەنیازى ئەنجامدانیت، سود بەخش بێت، ئەگینە پێویست نیەو نابێت دەستکارى (منکر)ـەکە بکرێ.

4- دەبێت خەمخۆرانى ئیسلام هەرچەندە دەگونجێ کۆ ببنەوەو مەشۆرەت بکەن و بیرو ژیرى خۆیان بخەنە گەڕ، داخۆ چۆن ئەو (منکر)ـە بگۆڕدرێ و تووشى زیانى گەورەتر نەبین، واتە: ئەوانەى پێیان دەڵێن: (أهل الحل والعقد) بەدڵێکى پڕ لە تەقواوەو زۆر بە وردى بیر لەو گۆڕانکارییە بکەنەوەو بزانن بە چ شێوەو شێوازێک سەرکەوتوو دەبن، وە پیاوى گونجاوو شیاو دابنێن بۆ هەر کارێکى شیاو و گونجاو لە گەڵیا، لێهاتوویى و دیبلۆماسیی و سیاسەت و لێ زانین پێش چاو بگرن، (الرجل المناسب للمكان المناسب).
5- ناوچەیى و هاوڵاتییەتى فڕێ بدرێتە ئەو لاوەو نەکرێتە پێوەر بۆ دیاریکردنى کارى شیاوو گونجاو، بەڵکو لێهاتوویى و ڕاساڵیى و ڕاستیى و (إستقامە) پێوەر بێت، ئەگەر چى سەریشى وەک (مێووژ) وابێت، ((...ومن قتل تحت راية عميه يغضب للعصبية أو يقاتل للعصبية أو يدعو إلى العصبية، فَقِتْلَة جاهلية)).(إسناده صحيح على شرط مسلم رجاله ثقات رجال الشيخين غير زياد بن رياح فمن رجال مسلم. تعليق شعيب الأرنؤوط. )

6- ئەگەر یەکێک لەم خاڵانە پشتگوێ خران، ئەوە بێگومان گزیى و خیانەت لە خواو پێغەمبەرو تەواوى موسڵمانان کراوە، وەک لە فەرموودەکەدا هاتووە: ((ئەگەر کەسێکت دەست نیشان کرد بۆ کارێک، وە بزانیت شیاوتر هەیە بۆ ئەو کارەیە، ئەوە بێگومان خیانەت و گزیت لە خواو لە پێغەمبەرو لە موسڵمانان کردووە)).( پێشترو لەسەرەوە لێکۆڵینەوە بۆ ئەم فەرموودە کراوە. ).

کەوابوو دەبێ هەڵبژێردراو خاوەنى ئەم سیفەتانە بێت:

یەکەم: دادگەربێت، واتە: ئامادەبێت فەرمانەکانى خواى گەورە جێبەجێ بکات و لە هەر کارێکى ناشیرین و نا پەسەندو ئابڕووبەر دوور بێت، وە گزیى و خیانەت نەکات لە فەرمانەکانى خوادا.
دووەم: خاوەنى زانست و زانیارى بێت، واتە: ئەوەندە بزانێت – لەو بوارەدا – کە هەر شتێک هاتە پێشەوە لە دەرگاى خۆیى و بە کلیلى خۆى بیکاتەوە، وە ئاگادارى (سیاسەتى شەرعیى و فیقهیى و واقیع) بێت، وە دەستەوسان دانەنیشێ.
سێیەم: خاوەنى ڕاوبۆچوون بێت، واتە: هەر گیروگرفتێک هاتە پێشەوە بزانێت چۆن چارەى بۆ بدۆزێتەوەو موسڵمانانى لێ دەرباز بکات.

بە کورتى:
خواى گەورە دەفەرموێ: (إن الله لايغير ما بقوم حتى يغيروا ما بأنفسهم) الرعد/11، واتە: هەر خوو ڕەوشتێک لەهەر گەلێکدا ببێتە مایەى دواکەوتنى ئەو گەلە، دەبێ خۆى بۆ خۆى هەوڵ بدات ئەو خووە ناشیرینە بگۆڕێ و بگەڕێتەوە سەر هێڵى ڕاستەقینەى خودا، تا خوایش یارو یاوەرى بێ و هاوکارى بکاو، کارەکەى بۆ پیرۆز بکات، ئومێدەوارم پێش هەموو شتێک لە دەرونمانەوە دەست پێ بکەین. 

(وصلى الله وسلم وبارك على قائدنا محمد وعلى آله وصحبه).

ئەحمەد كاكه مەحموود