وەڵامی گومان لەسەر ئازادی مرۆڤ لە ئیسلامدا. 

 
وەڵامی گومانی ھێرشی (محمد) بۆ سەر ھۆزی ھەوازین و سەقیف.


بەشی حەوتەم:

 دیارە كاك جەلال زۆر حەز دەكات قسەو ئاخاوتنی موسڵمانان بە درۆ بخاتەوەو بۆیان نەچێتە سەر، بۆیە كاتێ‌ (منی بەندەی خودا) باسی ئازادیم كردووەو نموونەیەكی ئازادیم لە شەڕی حونەین هێناوەتەوە، ئەو گەڕاوە بەسەرچاوە ئیسلامییەكاندا - خۆزگە بۆ هیدایەت و موسڵمان بوون بووبا- لەو گەرانەدا رێی لە زنجیرەی هاوەڵانی پێغەمبەر ژمارە (12) كەوتووە، دەڵێ‌: (موحەممەد كە پەلاماری هۆزی هەوازین و سەقیفی دا سوپاكەی پێكهاتبوو لە ئیسلام و بتپەرستانی مەككە، لە كاتێكدا (سەفوان) یەكێك بوو لە بتپەرستەكان و لەگەڵ موحەممەد بوو، سەیریان كرد دۆڵێك پڕبوو لە مەڕو ماڵات، محمد گوتی: ئەی سەفوان ! ئەو دۆڵەت بەدڵە؟ وتی بەڵێ‌. وتی: دۆڵەكەو هەرچی تێدایە بۆ تۆ...). ئینجا بۆ خۆی دەڵێ‌: لێرەدا ئەوە دەبینین ئیسلام لەوەتەی هەیە لە قۆناغی پەلامارداندایە، كێ‌ ئاگای لە خۆی نەبێت ئەو پەلاماری دەدا، گرنگ نییە لەگەڵ كێ‌ رێك دەكەوێ‌ و سەری كێ‌ دەخوات.. دەشڵێت ئەو هۆزە پەلامار دران لە كاتی خۆیدا بە منداڵیی محمدیان بەخێو كردبوو، بۆیە (شەیما)ی شیر خوشكی كەوتە ناو (6000) جاریەو بەدیل گیراوەكانەوە. 

  جا بۆ ئەو وەڵامە پێویستە بگەرێینەوە بۆ هاوكاری هەڵگیرسانی ئەو جەنگە، تا بزانرێ‌ راستە وەكو كاك جەلال دەڵێ‌ ئاگایان لە خۆیان نەبووە، كاتێ‌ محمد پەلاماری داون؟

 مێژوو نووسەكانمان دەڵێن: پاش بەسەر چوونی دوو هەفتە بەسەر فەتحی مەككەدا، موسوڵمانان دەیانویست بحەوێنەوەو ئیسراحەت بكەن، كەچی هەواڵ بە پێغەمبەر s گەیشت كە هەردوو هۆزی (هەوازین) و (سەقیف) رێككەوتوون و سوپایەكی (20000) بیست هەزار كەسییان ئامادە كردووە پێكەوە هێرش بكەنە سەر پێغەمبەرو هاوەڵان بۆ جەنگ ! بەڵام چ جەنگێك ؟ جەنگی سەرو ماڵیی و لە ڕیشە هێنان، بۆیە بە خۆیان و ژن و ماڵ و منداڵ و ئاژەڵیانەوە رژانە دەشتی (ئەوتاس).، مالیكی فەرماندەیان بڕیاریدا ئەم سوپا گەورەیە بچێتە سەر تەپۆڵكەی (حونەین)و تەنگە بەرایی شیوی (حونەین)یان لێبگرن.. دەرەنجام لەم نەخشە سەربازییەدا موسوڵمانەكان شكان و هەڵهاتن، پێغەمبەر سەرو چەند كەسێكیان بە حیكمەتی خۆی مایەوەو توانی بۆ جارێكی تر سوپای رێك بخاتەوەو حەملە بەرنەوە سەریان .. جا كاك جەلال راست بوو كە محمد بێ‌ ئاگا پەلاماری بۆ بردن؟.

 سەبارەت بە (صەفوان)یش..  پێغەمبەریش ﷺ هەتا كرابا بۆی (موشریك) و بتپەرستی نەدەهێنا جەنگەكانەوە، بەڵام لەم جێگایەدا دیتی كە ئەو دوو هۆزە، جگە لە خۆیان و خێڵە وردەكانیشیان هێناوە بۆ جەنگ و "محەممەد"یش زۆر نییە لە فەتحی مەككە بۆتەوەو سوپایەكی ماندوو شەكەت، وا دەزانم بۆ بەرهەڵستی لەو لەشكرو سوپا بێ‌ ویژدانە، ئەگەر سەدان كەس وەكو (صەفوان) بەشداری بكات و تەماح بخاتە بەری، كارێكی خۆ قوتار كردنەو رەددی داگیركەرەو هیچی تێدا نابینم (ئەگەر لەبیرت بێت هەردوو هەرێمەكەی خۆیشمان سوپای ئەملاو ئەولایان هێنایە سەریەكترو بە قارەمانیەتیش لێكدرایەوە)! ئەمە لەلایەكەوە، لەلایەكی ترەوە هەموو هۆزو خێڵ و تیرەو حیزب و حكوومەتانی ئێستاش چیتان لە دوژمن دەسكەوت بە هی خۆیانی دەزانن و دەبێتە ماڵیان، دیسان هەر لە ناو كوردستاندا ئەوە روویدا.. كەوابوو ئەو هەموو مەڕوو ماڵات و ژن و منداڵانە بەپێی یاسای ئەوكاتە بەتایبەتی هی لایەنی شەڕ فرۆش دەبێتە ماڵی لایەنی سەركەوتوو، ئەوكاتەیش ئەو لایەنە ئازادە، دەیبەخشێ‌ چی لێدەكات.

  پێغەمبەریش ﷺ زۆر بە حیكمەتە بۆ سەر خستنی بانگەوازەكەی، هەتا بۆی كرابێ‌ رێگای ئاشتی گرتۆتە بەر، هەر بۆیە لە جەنگی (خەندەق) دا فەرموی پێیان: شەڕم لێلادەن، سێیەكی بەرهەمی (مەدینە) تان دەدەمێ‌، شیاوی باسە بە هەموویشی بەڵێنی دابوونێ‌ كە ئەگەر هاوكاریتان بكەن بۆ سەركوتكردنی محمد ﷺ ، بەرهەمی ساڵێكی تەواوی (خەیبەر)یان بدەنێ‌. 

  گەلێ‌ جاریش پیاو ماقووڵ و ناودارەكانی قورەیش ئەوانەیان هێمان موسڵمان نەبوو بوون، یان تازە موسڵمان بوون لەو دەسكەوتانە هەدیەو دیاری دەدانێ‌، تابەڵكو دڵیان نەرم ببێ‌ و موسڵمان ببن، یان هەر هیچ نەبێ‌ (گوڵ نەبن، دركیش نەبن)، یەكێ‌ لەوانە (صەفوان)ی كوری (أمیة) بوو، سێ‌ سەد وشتری درایە، سەردارانی (غطفان) و (تمیم) یەكی (100) وشتری پێدان، (6) كەس لە ناودارانی قورەیشیش لەگەڵ (52) كەسی دیكە لەوانە موسڵمان ببوون بەشداركران، ئەمانە لە قورئاندا ناویان بە (مؤلفة القلوب) هاتووە.

  جا بۆ دواییش نوێنەری هەوازین هات، پێغەمبەر s تەواوی ژن و منداڵەكەی تەسلیم كردنەوە، (شەیما)خانی شیر خوشكیشی كە لەناو دیلەكاندا بوو، هەركە پێی زانی وەكو پێغەمبەر s ناردیی و هێنای بۆلایی و ئەویش عەباكەی خۆی بۆ راخست و داینا بە رێزەوە، پاشان لەسەر داوای (شەیما)خان بەرێزەوە ناردیەوە بۆ شوێن و جێگەی خۆی.

* مەسەلەی (عبدالرحمن)ی كوری(عەوف).. گوایە كاتێ‌ كۆچی كردۆتە مەدینە لەماڵی (سەعدی كوری رەبیع) حەساوەتەوەو هیچی نەبووە، سەعد گوتوویەتی: دوو باخ و دوو ژنم هەیە، باخ و ژنێكیان بۆ تۆ.. كەچی بۆدوایی زۆر دەوڵەمەند بوو: چوار ژن و (1000) حوشتر و (100) ئەسپ و (300) سەر مەڕو زێڕو زیوێكی پاش مردن لێ‌ جێما.. (ئەمەی لەكوێی هێنا؟) ئەگەر نیعمەت و تاڵانی نەبێ‌ وەكو تۆ دەڵێیت؟!.

  هەموو مێژوو نووسەكان كاتێ‌ باسی (عبدالرحمن) دەكەن، بە پیاوێكی بازرگانی دەوڵەمەندو سەخی و ئەهلی خێرو خێرات و دەست گوشاری باسدەكەن .. كاروانە بازرگانیەكەی (عبدالرحمن) كە پێكهاتبوو لە (700) راحیلەی ئەو سەردەمە، كە لە شام گەرایەوە، بەناوبانگە لای هەموو خەڵكانی دەڤەرەكە، هەموویشی شایەتە كە باری هەر (700) سەدەكەی بەخشی لەرێی خودا.
 (عبدالرحمن) هەمیشە دەستی بەدەمی خەڵكانی فەقیری مەدینەوە بوو، قەرزی دەدانێ‌، قەرزی بۆ دەبژاردن، پێی دەبەخشین.. (عبدالرحمن) بازرگانێكی وابوو، لە رووداوێكدا (500) ئەسپی كڕی بۆ سوپای موسڵمانان، لەگەڵ ئەمانەشدا ترسی قیامەتی زۆر بووە، هەموو جارێ‌ بیری لەو سەروەتەی خۆی دەكردەوە، بیریشی لەو رۆژە دەكردەوە كە موسعەب شەهید بوو كوفنەكەی نەدەگەیشتەوە بە سەرو قاچیدا ! (حەمزە) شەهید بوو، تەنها (بوردە)یەك بوو بۆ كوفنەكەی، كەچی ئەم هەموو سەرەوەت و سامانە رژاوە بەسەریدا.!

  (عبدالرحمن) ئەوەیەو سەد ئەوەندەی تریش.!! بێگومان (عبدالرحمن) لەو كەسانە نیە لە پڕێك دەبنە كوڕێك، ئەوانەی لە پڕێك دەبنە كوڕێك ئەوانەن باوەڕیان بە (ما ورا‌ء الطبیعة) نیەو، بە ئارەزووی خۆیان ئەسپی لێ‌ تاو دەدەن و رم بازی دەكەن و حەڵاڵ و حەرامیان لا باشە، باوەریان بە خواو بەرنامەی خواو كتێب و پێغەمبەرانی خوداو رۆژی قیامەت و زیندوو بوونەوە نیە، سەركردەی ئێمە: ((خرج رسول الله ﷺ من الدنیا ولم یشبع من خبز الشعیر)). (صحیح البخاري - كتاب الأطعمة، باب ما كان النبـی صلی الله علیه وسلم وأصحابه یأكلون - حدیث : ‏5103). ((توفی رسول الله s ودرعه مرهونة عند یهودي، بثلاثین صاعا من شعیر)). (صحیح البخاري - كتاب الجهاد والسیر، باب ما قیل فی درع النبـی صلی الله علیه وسلم - حدیث: ‏2780). 

  تەنانەتی ئێستاش ئەگەر سەیرێكی سەركردەو مەكتەبی سیاسیی و كۆمیتەو حیزبی عەلمانیەكان و حیزبی ئیسلامیەكان بكەیت بەچاكی دەزانی (كێ‌ لە پڕێك بۆتە كوڕێك)؟!.

 كاك جەلال ! لێرە كۆتایی بەو ئاخاوتنە دێنم و دەڵێم: 

 ناكرێ‌ مرۆڤ خۆی بۆ خۆی دروست بووبێ‌، یا خۆی دروست كردبێ‌، بەڵكو دەبێ‌ بەدیهێنەرێكی هەمیشە زیندوو و نەمرو زاناو بیناو ژنەواو دەسەڵات تر (لەهەموو دەسەڵاتێك) هەبێ‌، ئەگینا خوایەتی پێناكرێ‌ و دەرفەتی بەرێوەبردنی ئەم بوونەوەرەو ئاسمان و زەویی و دەشت و چیاو بەرزو نزمی و وشكانی و دەریاو، باوو بۆران و بوركان و تەقینەوەكان و، بومەلەرزەو گڕو كڵپەی شاخەكان كاتێ‌ دەتەقنەوەو، مرۆڤەكان بە چاك و خراپیانەوە، بە دادگەرو نادادگەریانەوە... بوونەوەر بە خوایەكی ئاوا دروست بووەو دەچێت بەرێوە، خۆ لەجێگەی ئەودا "ژیریی" رێگە نادات (دروستكەر) كەسێك نەبێت و بە (صدفە)و رێكەوت ئەم بوونەوەرە بوو بێت! یان سروشت و تەبیعەتی كەڕو كوێرو ئیفلیج بێت ! بۆیە سەدان و هەزاران زانایانی شارەزا لە جۆراوجۆری زانا، موسڵمان بوون و باوەریان بە خوا هێنا، كتێبی (الله یتجلی فی العصر العلوم) زۆرێكی هێناون. 

  منیش لێرە لە خودا دەپارێمەوە هیدایەت و رێنماییت بكات بۆ ئیمان و باوەر بە خۆیی و بە بەرنامەكەیی و لە سزای جەهەننەم دوورت بگرێ‌، بۆئەوەیش حەز دەكەم ئەندازەیەك خۆت ماندوو بكەیت و كتێبی باش بخوێنیتەوەو هاورێی باش بگریت و لە خەڵكی خراپ دوور كەویتەوەو هاتووچۆی جێگای خراپ نەكەی، منیش بەڵێن دەدەم هاوكاری باش بم بۆ شارەزابوون و رێنما كردنت.

  سەرنجێك:
  لەم نووسینەدا زۆر ریعایەتی حەقی كاك جەلالم كرد، چونكە دەمزانی لە ئیسلام حاڵی نەبووە، منیش دەبێ‌ بە حیلم و بە هێمنانە لەگەڵی بدوێم، ئەگەرچی ئەو زۆر توڕەو توند بوو.!

(اللهم اهد قومی فإنهم لا یعلمون)