وەڵامی گومان لەسەر ئازادی مرۆڤ لە ئیسلامدا. 

- وەڵامی گومانی شوبھاندنی ئەھلی کتاب بە مەیموون و بەراز.! 
- وەڵامی گومان لەسەر گۆڕی بە کۆمەڵی ئەھلی کتاب لەشاری مەدینە.
- وەڵامی گومان لەسەر حزبە ئیسلامیەکان و مەسەلەی شێخ زانا.! 
- وەڵامی رەخنەی سرودی (دیینامانە، ئایینمانە، ھەر نیشتمان).!

بەشی شەشەم:

  كاك جەلال رەخنە دەگرێ‌ و دەڵێ‌: چۆن باسی ئازادی كتێبدارەكان (أهل الكتاب) دەكەن، لە كاتێكدا قورئان نزیكەی (2000) هەزار ئایەتی دژی كتێبدارەكان نووسراون و تیایاندا كراون بە (مەیموون) و (بەراز)و جگە لەوەیش ئەگەر لیژنەیەكی پسپۆڕ ببرێتە ناو شاری مەدینە، ئەوا دەركەوتنی ئێسك و پروسكی گۆڕی بە كۆمەڵی ئەم خاوەن كتێبانە دەردەكەون كە لەسەر دەستی (محمد) جێنۆسایدكراون..؟. جا بەر لەوە لەبارەی ئەو رەخنەوە شتێك بڵیین: پێویستە بزانرێ‌ كە (یهوود)ی كتێبدار، مێژوویەكی زۆر دوروو درێژیان هەیەو بە پێنج قۆناغدا تێپەڕیون:

1- لە (1645) ی پێش میلادـ تا (1996) ی پێش میلاد كە دەكاتە (351) ی پێش میلاد.
2- لەوێوە بۆ (1080)ی پێش میلاد، واتە: (565) ساڵ .
3- لەوەوە بۆ (1616) واتە: (536) ساڵ .
4 - (587) ساڵ پێش لە دایكبوون . 
5 - 135 ساڵ پاش لەدایكبوون، تا سەدەی نۆزدە، وەكو لە (دائرە المعارف)ی بەرێز (فرید وجدی) دا هاتووە، بێگومان لەو ماوەیەدا مەگەر هەر خوا بزانێ‌ چیانكرد دژی نەتەوەكانی ترو خۆیشیان چییان هێنا بە سەرخۆیاندا، تەنانەتی لەگەڵ رۆمانیەكاندا رێكەوتن بۆ (ئیعدام)و لە ناوبردنی (عیسا) پێغەمبەر، گاورەكانیش پێیان وایە ئیعدامكرا ! ئەگەرچی ئەمە پێچەوانەی دیدو بۆچوونی دەقەكانی قورئانی پیرۆزە ! بێ سۆ قۆناغێكی دوورو درێژ لە مێژووی گەلێكی ئاوای پڕ لە ناسۆرو سەركەوتن، دەبێ‌ ئێستایش زۆریان لەگەڵ بگوترێ‌ و زۆرێك لەو نازو نیعمەتانەیان وە بیر بهێنرێتەوە كە خوا پێیدان، هەر لە پاشایەتیی و پێغەمبەرێتی و رزگاركردنیان لە دەست دام و دەزگاكانی فیرعەون و.. هتد، بۆ ئەوە پێیان بگوترێ‌ هەقە ئێوە ئەی یەهوود ! بەر لە هەموو كەس باوەڕ بەم پێغەمبەرە تازەیەو پەیامەكەی بكەن و دینەكەی قبووڵ بكەن، بۆیە دوو بەشی جزمی یەكەمی سوورەتی بەقەرە بە (یا بنی إسرا‌ئیل) لەوان باس دەكات: جارێ‌ نیعمەتەكانی خوایان وەبیر دێنێ‌، جارێ‌ هەڵەكان و سەرزەنشتیان دەكات. باشە گەلێكی خاوەن مێژووی ئاوا هەقە بچێت گوێرەكە بپەرسێت ؟ هەقە لەبەر - عینادی- بە مووسا بڵێن: تا خوا بە چاوی سەر نەبینین باوەڕت پێناكەین ؟ هەقە بچن فێڵ لە مووسا پێغەمبەر بكەن بۆ گرتنی ماسییەكان لە رۆژی شەمەدا ؟ گەلێك خاتوو مەریەم تۆمەتبار بكات بە زیناو داوێن تەڕی ..! گەلێك .. گەلێك.. ئەگەر خوا - وەك تۆڵە – مەسخیان بكاتەوەو هەندێ‌ ببنە (مەیموون) و، هەندێ‌ (بەراز) و قورئان بیگێڕێتەوە چ نا ئازادییەكی تێدایە ؟ خۆ دەبێ‌ مێژوو وەكو خۆی باس بكرێ‌، كێ‌ چاكە، چاكە، كێیش خراپە خراپە، سەرەرای ئەمەش لە هەموو قورئاندا لە سێ‌ جێگادا ئەو باسە هاتووە: ئایەتی: (65) ی سوورەتی بەقەرە. ئایەتی (60) ی مائیدە و، (166) ی ئەعراف .

  چەند تێبنییەك:
1- ئایەتی: (وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ) (البقرة: ٦٥) واتە: دڵنیابن زانیوتانە چیمان بەسەر ئەوانەدا هێنا رۆژانی شەممە دەست درێژیان كردو لە سنوور دەرچوون، ئینجا بڕیارماندا ببنە مەیموونی دوور لە میهرەبانی و دەلۆڤان .
2 – ئایەتی: (وَاسْأَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كَانَتْ حَاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ ...) (الأعراف: ١٦٣). لێیان بپرسە ئەوشارەی لە سەر قەراخی دەریابوو كە رۆژی شەممە سنوورشكێنییان كرد.. چییان بە سەر هات؟ بە راشكاوی رای دەگەیەنن كە ئەو مەسەلە بە فیعلی روویداوە، وە جوولەكەی سەردەمیش پێیانزانیوە و لێی بە ئاگان.

  هەندێ‌ تەفسیر دەڵێن: دوای ئەوە خوا قاری لێگرتن و كلكی مەیموونی لێ ڕواندن و هەندێكیشیان كلكی بەراز، هەر وەكو مەیموون و بەرازیش دەنگیان دەهات، ئەوانیش لە شەرمەزاریا لە ماڵ دەر نەدەچوون بۆ سەر ئیش و كارەكانیان، خەڵك چوو بۆ چاودێری حاڵیان و دیتیانن مەسخ بوونەتەوەو بە ئاماژە دەهاتنە ئاخاوتن! پاشان لە خەجاڵەتیا هەندێ‌ ناوچەكەیان بەجێهێشت و بەرەو وڵاتی میسر چوون، بەڵام لەرێگەدا تیاچوون، هەندێكیشیان هەر لەماڵەوە مانەوەو مردن، خەڵكانی تر بە پێی عادەتی خۆیان مۆمیایان كردن و لە تابووتی تەختەدا دایاننان، جا بۆ دوایی لە ساڵی (2000) هەندێ‌ شوێنەوارناس گۆرستانیان دۆزییەوە ئەو مۆمیانەیان دەرهێناو وێنەیان گرتن.

 چپەیەك: باشە! چەند ساڵە (داروین) جاڕ دەدا كە مرۆڤ لە بنەرەتدا (مەیموون)ـەو كەسێكی ئەوتۆش نییە رەتی بكاتەوەو عەلمانییەكانیش حەزی لێدەكەن لەو مەیموونانە بن،! ئەی بۆچی ئەگەر خوا قاری لە خەڵكێكی لاسار وەك جوولەكە گرتبێ‌ و كردبێتی بە مەیموون، ئاوا دەكەونە بەرگریی و هەزار سوێندیان بۆ دەخۆن كە شتی وا نەبووە ! ئەمەیە مەنێك و دوو پێوانەیە !.
  گەلێك وەكو مەسیحییەكان پێیان وابێت كە خودا لە سێ‌ ئوقنوم (الله، الابن، روح القدس) پێكهاتووە ! نابێ‌ بڵێت: (لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ...) (المائدة: ٧٣) ؟ خەڵكانێك پێیان وابێت (عیسا) كوڕی خودایە ! نابێ‌ ئەو بۆچوونە هەڵەیەیان ئاشكرا بكاو پێیان بڵێ‌: (لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ ...) (المائدة: ١٧) ؟ ئەمانەو سەدان هەڵەو بۆچوونە ناراستەكانی تریان شیدەكاتەوە، لە هەمانكاتیشدا – وەكو لە جێگەی خۆیدا باسكرا – لە شێوەی دینداری خۆیاندا ئازادو سەربەستن و رێیان لێناگیردرێ‌.

  ئیسلام لەسەر بنەمای یەكخواپەرستیی دامەزراوە، ئیسلام هاتووە كۆمەڵە ئەخلاق و قییەمێك لە كۆمەڵگادا بنیات بنێ‌، هەقیەتی عەقیدەی (تثلیث الإله)و كردنی عیسا بە كوڕی خوداو، درۆو دەلەسەو فێڵ و فەرەج و سوود خواردن وخەیانەت و پیلانی تریان باس بكات بۆ مەردم، تا خەڵكانی تر وەدوویان نەكەون.!

 * مەسەلەی گۆڕی بە كۆمەڵی كتێبدارەكان لە شاری (مەدینە)دا - وەكو تۆ دەڵیێت، بۆ راستیی و ناراستیی ئەو هەواڵە – ئەگەرچی هەندێ‌ سەرچاوەیش باسی بكات – ئێمە بەڵگەیەكی ئەوتۆمان بە دەستەوە نییە، بەڵام گریمان راستیش بێت، دەبێ‌ كورتە مێژوویەكی (یەهوود)ی كتێبدار باس بكەین كە چۆن شەووو رۆژ گەلەكۆمێ‌ و پێكەوەنانی دەستەو بەستە بوو دژ بە پێغەمبەر s و دەیان ویست بەهەر شێوەیەك بووە ریشەكەنی بكەن و كپی بكەنەوەو بەیەك دەست لێیدەن !. هەموو سەرچاوەكانی (سیرە)و ژیننامەی پێغەمبەر ﷺ دەڵێن: هۆكاری هەڵگیرسانی شەڕی (ئەحزاب = خەندەق)یش هەر یەهوود بوو، چونكە كاتێ‌ دیتیان پێغەمبەر ﷺ لە جەنگی ئوحود سەركەوت، ئەمان ئاگری حیقدو حەسادەت بەربووە جەستەیان و سەرۆكەكانیان: (سلام بن أبی الحقیق، سلام بن مشكم، كنانە بن الربیع..) پەیوەندیان بە قورەیشەوە كردو هەڵیان نان كە هێرش بكەنە سەر پێغەمبەر ﷺ، ئەمانیش هاوەڵ و هاوكارێكی باش دەبن و، پاشان قورەیش سازبوون و پەیوەندییان بە (غظفان)و خێڵەكانی ترەوە كردو ئەوانیشیان ئامادەكرد، بۆ دواییش هۆزەكانی (بنی سلیم، بنو أسد، فزارة، أشجع، بنو مرة)یش پشتگیرییان لێكردن و بە هەموویانەوە (10) هەزار كەسیان ئامادە كرد بە سەرۆكایەتی (أبو سفیان)و ڕوویان لە مەدینە كردو نزیكەی (20) شەو مەدینە لە گەمارۆدا بوو، هەندێ‌ جاریش ئەوەند نزیك دەبوونەوە هێرشیان بۆ سەر ماڵی پێغەمەبەر ﷺ دەكرد! پێغەمبەرو هاوەڵان نەیان دەتوانی وەكو پێویست نوێژەكەشیان بكەن، لەبەر ئەوەبوو فەرمووی: ((شغلونا عن الصلاة الوسطی، صلاة العصر، ملأ الله أجوافهم، وقبورهم نارا)). (صحیح مسلم - كتاب المساجد ومواضع الصضلاة، باب الدلیل لمن قال الصلاة الوسطی هی صلاة العصر - حدیث : ‏1031‏). دەبێ‌ ئاماژە بۆ ئەوەیش بكەین كە هەر هاتە مەدینە رێكەوتننامەیەكی لەگەڵ مۆركردن، لە بەشێكیدا هاتبوو: (.. وأن قبائل یهود أمە مع المؤمنین، للیهود دینهم، وللمسلمین دینهم.. وأن بینهم النصر علی من حارب أهل هذه الصحیفة، وأن بینهم النصح والنصیحە والبر دون الإثم، وأن بینهم النصر علی من دهم یثرب..) لەگەڵ ئەوەیشدا كە بوونە هۆی هەڵگیرساندنی جەنگی (خندق) و پاشانیش، كە پێغەمبەر ﷺ تازە لەو جەنگە گەڕابوونەوە، هاتن (1500) شیر و (2000) هەزار ڕم و (300) دیرع و (500) مەتاڵەیان، بۆ ریشە كێشكردنی موسڵمانەكان ئامادە كرد، پێغەمبەریش s هەر چەند لە ئەحزاب تازە گەڕابوویەوە، بە ناچاری (3000) كەسی بردە سەریان و گەمارۆیدان و خۆیان تووشی ئەو تۆڵەیە كرد!. 

R.V.C, Bodley لە كتێبی (حیاة محمد الرسول) دەڵێت: موحەممەد ئەو دەمە ئەوان ویستیان بێنە سەری، تەنها خۆی بوو لە نیوە دوورگەی عەرەبیی، ئەو دەڤەرەش رووبەرەكەی سێیەكی وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بوو، ژمارەی دانیشتوانیشی (5) ملیۆن كەس بوو، تەنها نزیكەی (3000) هەزار سەربازێكی هەبوو بۆ پاراستنی ئەو هەموو رووبەرە، جگە لەوەیش وەكو پێویست پڕ چەك نەبوون، جا ئەگەر (موحەممەد) لەم مەسەلەیەدا سەرنەكەوتباو، ئەو تۆڵەیەی (بنی قریظة)ی نەدابا.. ئیتر جارێكی تر ئیسلام لە نیوە دوورگەی عەرەبیدا نەدەما، بێگومان كە ئەو تۆڵە بەو جۆرەیە سەخت بوو، بەڵام خۆ وە نەبێ‌ لە مێژوودا تەنها "موحەممەد" كاری وایكردبێت، ئینجا موسڵمانەكان و هاوەڵانی بە هەقیان زانی، تیرەكانی عەرەب و یەهوودیش پاش ئەو تۆڵەیە جارێكی تر، بیر لە خەیانەت و پەیمان شكێنی ناكەنەوە، هەر بەوەش سەربازگەی نیفاق و مونافقەكان پۆزەیان شكا، شیاوی باسە، ئەمەی ئەم كردی لەگەڵ یاسای جەنگ لە شەریعەتی (بنی ئیسرائیل) خۆیاندا رێی پێدراوە، ئەوەتە لە (سفر التثنیة /الإصحاح: العشرون: 10-11-12-13) هاتووە: لە هەر شارێك نزیك بوویتەوە (مەبەستی جەنگاوەرەكانە) بانگیان بكە بۆ ئاشتیی و سازش، جا ئەگەر وەڵامیان دایتەوەو شارەكەت بۆ فەتح بوو، ئەوە تەواوی خەڵكەكەیت بۆ رام دەبێ‌ و دەبنە كۆیلەت، خۆ ئەگەر لەگەڵت رێك نەكەوتن و بەشەڕ هاتن، گەمارۆیان بكە، جا ئەگەر خواسەریخستیت بە سەریاندا، بە شیر لە ملی تەواوی نێرینەكانیان بدەو، ژن و منداڵەكانیشیان دەبنە دەسكەوت و غەنیمەت بۆت، واتە: كاری بەو شێوەیە لە تەوراتەكەی خۆیاندا هاتووەو ئەگەر ئەوان سەركەون پەیڕەوی دەكەن.!

  ئیسلام بۆ ئەوە هات كە مرۆڤ لە هیچ شتێك نەترسێ و هیچ شتێك - جگە لە "اللە" – نە پەرستێ‌: (. . . فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ ...) (المائدة: ٤٤). 

  خاوەنی كتێبی (كشف الآثار فی قصص أنبیا‌ء بنی إسرائیل) لە نووسینی پیاوێكی (نەصرانیی) دەڵێت: (قسطنطین الأعظم) فەرمانی دا بە بڕینی گوێی (یەهوود)و دەرپەڕاندنیان لە زێدی خۆیان و ناردنیان بۆ چەند هەرێمێكی دی، پاشان (ئیمپراگور)ی رۆمی سەدەی خەبات دەكاو، پێنجەم بڕیاری دا بە دەركردنی یەهوود لە (ئیسكەندەریە)و وێرانكردنی كەنیشتەكانیان. بڕوانە لاپەڕە: 27. هەروەها هەمان سەرچاوە دەڵێ‌: (وقد ثبت تأریخیا أن الیهود أجلوا من فرنسا سبع مرات.. لاپەڕە: 30- 31. وحدث لهم فی النمسا وإسبانیا وبریطانیا من القتل والطرد والإكراه الكثیر.. وقد أجلی (إدوارد الأول) ملك بریطانیا خمسة عشر ألفا بعد أن نهب أموالهم) لاپەڕە: 32. (ویذكر (توماس نیوتن) فی كتابه عن نبوآ‌ت الكتب المقدسة، أن النصاری عند ما فتحوا بیت المقدس فی الحروب الصلیبیة قتلوا أكثر من سبعین ألفا من المسلمین) . وقتل فی فرنسا فی مذبحە واحدة – وهی الشهیرة بمذبحە (برتولاوس) واحد وثلاثون ألفا من البروتستانت. وقتلت محاكم التفتیش حرقا بالنار حوالی مأتین وثلاثین .. هذا من غیر المسلمین. أما المسلمون فقد ذكرنا أنه لم یبق فی إسبانیا من الثلاثین ملیونا من المسلمین مسلم واحد ! كلهم غدر بهم، فمن قتیل أو طرید أومكره علی تغییر دینه . 

كاك جەلال! ئەو گۆڕە بەكۆمەڵە تۆ باسی دەكەیت، وەكو لە پێشەوە گوتم ئێمە نازانین ئاخۆ راستە یانا ؟ بەڵام نموونەی كاری وا بەرامبەر بە موسڵمانان و، تەنانەتی غەیرە موسڵمانانیش زۆر روویداوە لە مێژوودا، لەو نووسینە عەرەبییەدا بێ‌ وەرگێڕان هەندێكم باسكرد، بەڵام دڵنیابە سەد ئەوەندەو هەزار ئەوەندەش سەختر لەوە كراوە بە ئینسانەكان، سەرچاوە گەلێك دەڵێ‌: شیووعییەكانی (رووس) بۆ سەقامگیركردنی دەسەڵات لە رووسیا (19) ملیۆن خەڵكی ژێر دەستەی خۆیانیان كوشتووە.

  كاك (جەلال) ! ئەوەش بزانە چونكە ئیسلام لە دوای ئەو دینانەوە هاتووەو ئەوانی (نەسخ) كردۆتەوە، بە سەدان درۆو پڕوپاڵانتەیان بۆ هەڵبەستووەو خزێنراوەتە سەرچاوە ئیسلامییەكانەوە، تەنانەتی دەسكاری هەندێ‌ (فەرموودە)شیان كردووە، بۆیە ئێستا - سوپاس بۆ خودا- دەیان بەڵكو سەدان زاناو پسپۆر لە بواری فەرموودە ناسین و و مێژووی ئیسلامدا شەووو رۆژ خەریكن شەن و كەوی فەرموودەو مێژووەكەی دەكەن، لەم دواییەدا بوو زانایەك بە ناوی (ئەلبانی/ خوا لێیخۆش بێت) چەند بەرگێكی لەو بارەوە شەن و كەو كردو ناوی نان: (الأحادیث الصحیحة) و (الأحایث الضعیفة) سەرەرای زانا پێشووەكانمان – رەحمەتی خودایان لێ‌ بێت – هەر وەك لە مێژووی (طبري) كۆڵیونەتەوەو لە بێژنگ دراوە، جا لەبەر ئەوە هەر راو بۆ چوونێك لەگەڵ قورئان، وە یان لەگەڵ فەرموودەكاندا دژ بووەستێ‌، لای ئێمە پەسەند ناكرێ‌ و باوەڕی پێناكەین و بە هەڵبەسراوی دەزانین.!

 سەبارەت بەوە كە ئێمە وتبێتمان: نابێ‌ (پەرلەمان) هەموو جۆرە بیروو بۆ چوونێكی تیا كۆ ببێتەوەو بگوترێ‌ ئەمە بڕیاری گەلە .. 
پاشان هێرشێكی خۆت ئاسایی دەكەیت! جا بۆ روونكردنەوەی ئەو (مەقوولە)یە دەڵێین: لە جیهانی ئیسلامدا بە تایبەتی، دەبێ‌ هەر دینی ئیسلام سەركەوێ‌ و بڕیارەكانی ئەویش باڵادەستبن، دیارە لە پەرلەمانیشدا هەروا، وادەزانم ئەمەش مافی هەموو حكوومەت و حیزبێكە، لە كاتێكدا زۆرینەی دانیشتوانی ئەو دەڤەرە هەڵگری بیرو رای ئەوبن، بێگومان دەبێ‌ پەرلەمانیش لەوان پێك بێت، خۆ لەگەڵ ئەوەیشدا دەبێ‌ لەگەڵ هەموان بە عەدلی خودایی رەفتار بكرێ‌ و هەموو مافێكیان بۆ مسۆگەر بكرێ‌. دیارە ئەوە تێروانین و بۆچوونی هەندێ‌ لە زانا بەرجەستەكانی سەردەمە، وەكو (مەودودی) و هەندێكی دی، ئەگینا تەنها ئایەتێك یان فەرموودەیەك نەهاتووە رێ‌ لە خەڵكانی ناموسڵمان بگرێت بچنە پەرلەمانەوە بەرێژەی خۆیان، هەر بۆیە كۆماری ئێران، لە ماددە (64) ی دەستووردا دەڵێت: (.. وینتخب الزرادشت والیهود كل منهما نائبا واحدا، و ینتخب المسیحیون: الآشورییون و الكلدانیون معا نائبا واحدا، وینتخب المسیحیون الآرمن فی الجنوب والشمال كل منهما نائبا واحدا..). وە لە كتێبی: (الحریات العامة فی الدولة الإسلامیة/ للشیخ الغنوشي) دا هاتووە: (أما غیر المسلمین من مواطنی الدولة الإسلامیة، وهم الذین رضوا بإعطا‌ء ولائهم كاملا للدولة الإسلامیەة. فلا مانع من أن توكل إلیهم الوظائف فی أجهزة الدولة، وأن یتواجدوا فی المؤسسة الشوریة). هەروەها بەرێز(عەبدولكەریم زەیدان) لە كتێبی (أحكام أهل الذمة) وە بەرێزان (فەتحی عوسمان) و، (ئیسماعیل الفاروقی) و، (فهمی هویدی) هەریەك لەمانە ماف دەدەن بە غەیرە موسڵمان لە شورادا ئەندامێتی هەبێ‌ بە پێی رێژەی خۆی. 

  كەوابوو ئەگەر ئەو غەیرە دینانە كە لە دەوڵەتێكی ئیسلامیدا دەژین و رێزیان لە بنەماكانی ئیسلام دەگرت، ئەوا دەكرێنە ئەندام، خۆئەگەر دژایەتیان دەكردو هەوڵی لاواز كردن و لە ریشە هێنانیان دەدا، ئەوا رێگە نادرێت. 

* سەبارەت بەوە كە هەریەك لە گرووپەكان - وەكو تۆ دەڵێیت - خۆی بە خودا دەزانێ‌ و پاشان سیناریۆكەی (شێخ زانا) یش!
 بۆ ئەوە دەڵێین: هیچ گرووپێكی ئیسلامیی نییە خۆی بە خودا بزانێ‌، بەڵكو هەموو خۆیان بە بەندەی خودا دەزانن و بۆ خوا كار دەكەن و دژ بە بێ‌ ئەخلاقیی و ناعەدالەتیی و دیكتاتۆری و ئیستیبداد بە ئیجتیهادێكی ئیسلامیانە تێدەكۆشن، چۆن بۆیان بگونجێ‌ خۆیان ئامادە دەكەن و كاری بۆ دەكەن، خۆ ئەو كەسانەش بۆیە لە دەستووری ئیسلامیی دەترسن - چونكە رێگا بە قومار بازیی و ئارەقخواردنەوەو رابواردنی ناشەرعیی و تێكەڵی نێرو مێ‌ بە غەیرە شەرعیی نادات – هەر ئەوانەن هەمیشە لێی دەترسن و دژایەتی دەكەن و نایانەوێ‌ ببێ‌! هەر لەبەر ئەوەیشە هەركات ئەم موسوڵمانانە جووڵانەوە سەد درۆو دەلەسەیان بۆ هەڵدەبەستن، لەگەڵ دروست كردنی سەد سیناریۆ كە مەگەر هەر خودا خۆی بزانێ‌ چەندە راستە.!

  سیناریۆكەی شێخ زانایش من ناچمە ناو تەفاصیلەكەیەوە، چونكە خۆت دەتوانی لە دەسەڵات و هاوڵاتیانی هەولێر ئەو راستیە وەرگری، كورد گوتەنی: (ئەو هەویرە ئاوی زۆری دەوێ‌) لەوان بپرسە: ئەو وەخت دەزانی كێ‌ شێخ زانای دروست كردو بۆچی دروستی كرد، خۆ دەزانی ئەو ماوە كە هێمان لەگەڵ دەسەڵاتی هەولێردا تێكنەچووبوون چەند ئەندامی نەیاری خۆیانیان پێكوشت ! بەڵام كە دنیا گۆراوو بەرنامەش گۆرا، ناچار بوون ئەو سیناریۆیە دروست بكەن!! موسوڵمان ئەگەر موسڵمان بێت، قەت فاحیشەچی نیە، دەبێ‌ بە فەرمانی كێ‌ دەستبازی، یان مومارەسەی جینسی لەگەڵ كچان بكەن و بە كامێرا وێنەی بگرن؟ كام ئایەت و فەرموودە، یان كام حیزب و لایەنی ئیسلامیی ئەوەی لا حەڵاڵە ؟!، بێگومان ئەوە لە ئەخلاقیاتی موسڵمانان نەبینراوەو ناوەشێتەوە، كاری وا تەنهاو تەنها بە خەڵكانی بێ‌ دین و عەلمانی دەكرێت، ئەمە لەلایەكەوە، لەلایەكی تریشەوە ئەوجۆرە شتانە لای عەلمانیەكان كەی جێگەی رەخنەو نەنگ و لەنگە، تا چەپڵەیان لێبدرێ‌ ئەگەر مەبەست لیخنكردنی سومعەی موسڵمانان نەبێ‌ بەگشتیی، هەر بۆیە مامۆستاو موسڵمانە راست و لە خۆ بوردووەكانی هەولێرو كوردستان بە توندی دژی ئەو سیناریۆیە وەستان و رەتیان كردەوە.

* سەبارەت بەوەش كە ئێمە ناراستەوخۆ لە نیشتمان پەرستیی و نەتەوە پەرستیی دەدەین و بێ‌ ئاگاین لەسردووی:(دینمانە، ئایینمانە، هەر نیشتمان)..  جابۆ وەڵامی ئەو رەخنەیە ئێمەش بەراشكاوانە دەڵێین: ئایینی پیرۆزی ئیسلام لەسەر بنەمای (تەوحیدو، یەكخواپەرستی) دامەزراوە، بۆیە بەهیچ كەسێك رێگا نادات غەیرەز خودا بپەرستێ‌، بەڵام خۆ مرۆڤەكان هەڵدەنێ‌ نیشتمانیان لا خۆشەویست بێ‌ و جیهادو خەبات بۆ ئازادبوونیی بكەن، بەدەر لەوەش خۆ لای ئیسلامییەكان خۆشەویستی بۆ نیشتمان و خەبات بۆ پاراستنی و ئازادكردنی لە ژێر دەسەڵاتی داگیركەراندا، بەشێكە لە دیندارییان، بەڵكو هەر دیندارێ‌ تێنەكۆشی بۆ ئازادی و پاراستنی نیشتمان بە موسڵمان دانانرێ‌، كەوابوو سروودەكەی ئێوە كە تەعبیر لە نیشتمان پەرستی دەكات هەڵەیەو لای ئیسلامییەكان هیچ بایەخێكی نیە بەوجۆرە، ئێوە (پەرستن) و (خۆشەویست)یتان تێكەڵ كردووەو لێتان تێكچووە، بەڵام ئیسلامییەكان لەباتی پەرستنی، خۆشیان دەوێ‌ و بەگیان و بە ماڵ جیهادی بۆ دەكەن.

 * مەسەلەی ترس و (رأس الحكمة الخوف) وەكو تۆ دەڵێیت، كە راستیەكەی (رأس الحكمة مخافة الله)یە لای ئێمە، گوایا لە سەرەتای ئیسلامەوە تا ئێستا ئیسلامییەكان لەناو خەڵكدا ترس دەچێنین بۆ دروێنەی ئەقڵیان، تا وایانكرد كە مرۆڤ (لە خودا، لە شەیتان، لە محمد، لە سەركردەكان، لە شێخ، لە ئاغا، لە دایك و باوكی، لە مامۆستاكەی، لە قەبرستان، لە تاریكی.. هەتا ئەمرێ‌ هەر بترسێ‌..) ئینجا لێرەوە دەست دەكرێ‌ بە (شكاندنی چەند كەللە شەكر) و هەڕەشەو گوڕەشەیەكی بێ‌ تام و دوور لە عەقڵیەتی ئەم سەدەیە، بەتایبەتی دوور لە عەقڵیەتی ئەوانە دەچنە ئەوروپاو دەیانەوێ‌ لای ئەوان عاقڵ ببن و فێری دیالۆك و حیواری سەردەم و هێمنانە ببن! 

  كاك (جەلال) وا دەزانم بەشی هیچت تیا نەهێشتۆتەوە، خەڵك دەڵێ‌: سەد رەحمەت لە كوفن دزی پێشوو (جنێونامەكەی مەریوان)! دڵنیاشبە ئەو قسانەت هیچیان راست نین، چونكە بەر لەهاتنی ئیسلام بوو كە مرۆڤ لە دارو بەردو شیوو دۆڵ و ئەشكەوت و سەركانی و دۆعای فاڵچی و كوڵەنانی و جن و دێوو درنج دەترسان: (وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِنَ الْإِنْسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا) (الجن: ٦). قورئانی پیرۆزەو ئاخاوتنی جنیەكان دەگێرێتەوە كە ئەوانیش سەریان لە عەقڵیەتی ئەوانە سورمابوو كە لەو جۆرە شتانە دەترسان و دەیان گوت: (أعوذ بسید هذا الوادي)!.
  ئیسلام هات بۆ ئەوە تەواوی ئادەمزاد ئاگادار بكاو پێی بڵێت: لەم بوونەوەرەدا – بەدەر لە خودای دلۆڤان – دەسەڵاتدارێكی تر نییەو، هیچ شتێك نییە (خێر)و (شەڕ)ێكی بەدەست بێت و بتوانێ‌ زەرەرو زیان بە مرۆڤ بگەیەنێت، نەڤاڵچی و كوڵەنانی، نە ئەستێرەو ئەستێرەناس، نەنویشتەو دوعانووس، نەدەستگرەوەو خوێنەرەوەی دەس، نەگۆڕو قەبرسان و..!! بەڵكو تەنهاو تەنها دەسەڵات بۆ خودایەو، هەقە شەرم و حەیا تەنها لەو بكرێت، ئەمەیە راو بۆچوون و بیركردنەوەی مرۆڤی موسڵمان لەم بوونەوەرەدا، دەكرێ‌ ئێوە ئەو بۆچوون و بیركردنەوەتانە لە ئەستێرە ناس و فاڵچی و كوڵەنانییەكان وەرگرتبێ‌، ئێوەن ئێستاش لە ئەستێرەكان دەترسن، دەترسن لە فڵانە (برج) لەدایك بوبوون و بەخت و چارەنووستان رەش بێت، ئێمە گاڵتەمان لێ دێت كاتێ‌ باسی بەخت و چارەنووس دەكەن بە هۆی لەدایكبوونەوە لەو بورجانەدا.!

  كاك جەلال ! چاك بزانن كە ئیسلام بۆ راستكردنەوەی ئەو بیرو باوەڕە لارو چەوت و هەڵانە هاتووە، دژ بەو شتانەیە ئێوە دەیانڵێن و، بە(خورافە) و (ئوسگورە)شیان دەزانێ‌، ئێوەیش بە ناهەق لە موسڵمانان دەترسن!.. باشە ! ئەگەر كەسێك داوای ژیانەوەی ئیسلامێكی (محمد)ی راستەقینە بكاو، داوای ئەو ئیسلامە بكات خودا ناردوویەتی و پێی رازییە (نەك زلهێز و كاسەلێسەكانیان) بۆ دەبێ‌ بە ئاگرو ئاسن وەڵام بدرێتەوەو، سەدان ناوو ناتۆرە بخرێتە دوای؟ خۆت دەزانی كوردیش چەندین ساڵ لە پێناو مافە رەواكانی خۆیدا، خەبات دەكاو تێدەكۆشێت، ئایا ئێستا هەقە پێی بڵێیت (ئیرهابیی)و لێی بترسن ؟ چۆن دەبێ‌ هەركەسێك شۆرش بكاو داوای هەقی خۆی بكات، لەبەر ئەوە لە بەرژەوەندی چەند كەسێك نەبێ‌، سەد ناوو ناتۆرە بخرێتە دوایی و ناوی ئیرهابیی لێ‌ بنرێت ؟ ئەی بۆ وەڵام نەدرێتەوەو وتوو وێژی لە گەڵ نەكرێ‌، نیو سەدە زیاترە كورد داوای مافی خۆی دەكاو هەزاران فڕو فێڵیان لێكردو تۆمەتبار كرا، ئایا ئەوە بوو بە هۆی وازهێنان لەمەسەلە شەرعییەكەی خۆی ؟ كوردەكانی توركییە چەندین ساڵە دەچەوسێنرێنەوەو ستەمیان لێدەكرێ‌ و مافی سیاسیی و كۆمەڵایەتیی و ئابووریی و فەرهەنگ و كەلتووریان لێ‌ زەوت دەكرێ‌ و بە هیچ شێوەیەك وەڵام نادرێنەوەو ئیستاش خراونەتە لیستی (ئیرهاب)ـەوە! كەچی هەر ئەو زلهێزە كە ئەوی بە ئیرهابی داناوە، هاتووە لای خۆمان فرمێسك بۆ كوردان دەرێژێ‌ و دیفاعێكی كاڵ و كرچ دەكات لێیان.!

دانانی خەڵكێك بە كوڕی چاك و، خەڵكێكیش بە ئیرهابیی و توندڕەو - بە مەرجێ‌ هەردوو بەشخوراو – پێوانەیان بەرژەوەندییەكانیانە لە ناوچەكەدا، نەك ئینسانیەت و مرۆڤایەتیی و عەدل و عەدالەت، ئیستاش هەركەسێك لە موسڵمانەكان ببزوێ‌ و بجووڵێ‌، بە پێوانەی زلهێزەكان دەبێتە ئیرهابیی، دواییش (مقلد)ـەكانی لای خۆمان بەدوایاندا دەچن و هەوایشیان لێ‌ قەدەغە دەكەن !. داخوازییەكانی كورد مافی ساسیی و كۆمەڵایەتیی و فەرهەنگیی و ئابووریی و جوگرافییاییە ... ئەگەر لە لایەكەوە پێی بڵێن فەرهەنگت ئازادبێ‌ و بەزمانی خۆتانیش بخوێنن، بەڵام مافەكانی تریان وەلا بخرێ‌، دەكرێ‌ بێدەنگ بێ و بەو ئەندازە رازی بێت ؟ مەسەلەی ئیسلامیش، مەسەلەیەكی سیاسیی و كۆمەڵایەتیی و دەسەڵات و حاكمێتی خودایە، ئینجا نوێژو رۆژوو حەج و زەكات و رێگرتن لە ماددە حەرامەكان و، خۆشگوزەرانی بۆ جەماوەرو...هتد، باشە ! ئەگەر لە باتی ئەو هەموو خاڵە گرنگانە - كە تەواوكاری یەكترن - رێ‌ بەوەزارەتی ئەوقاف بدەن - كەنایشیدەن - مزگەوتێكی زۆربكاتەوە، بەڵام سوڵتەو دەسەڵات چی پێخۆشبوو دەبێ‌ وتاربێژی هەینی لە مزگەوتەوە لەوە تێ نەپەڕێ‌، لە كاتی حەجیشدا چ كەسێكیان لاپەسەندبوو ناردیان بۆ حەج، ئەمانەیان كردو رێیان پێدان، كەچی لە بەرامبەر قەزیەكانی ترەوە، وەڵامیان ئاگرو ئاسن بوو، دەكرێ‌ بەو شتە بەراییە سەرەتاییانە رازی بێ‌ و دەست لە مەسەلە گرنگەكانی تر هەڵگرێ‌ و بە دینداریش دابنرێ ؟ كاك جەلال! وەكو مافی كورد تەنها زمان و فەرهەنگ نییە، ئیسلامیش تەنها ئەو مەنارە نییە (مەریوان) چوواندوویەتی بە (360) (.....) پەرستگای هندییەكانەوە، ئەگەر ئەو كاتە هەستن داوای ئیسلامە (شامل) و (كامل)ـەكەی (محمد) بكەن و هەموو رێگایەكی سیاسیی و دیپلۆماسیی و، ئەوسا جیهادیش بگرنە بەر، دەبێ‌ بۆ لێیان بترسن ..؟!.