وەڵامێـكی پێـویست بۆ بابەتی: (مەزهەبەكانى ئيسلام چۆن لە ژنان دەڕووانن)
 

لە نووسینی: سامان نووری – سویسرا

وەڵامی مامۆستا ئەحمەد كاكە مەحموود


11/1/1419 كۆچیی
8/5/ 1998 زایینی




بسم الله الرحمن الرحيم
* (. . . فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا) (النسا‌ء: ٧٨).
* (يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآَخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ) (الروم: ٧).
* (وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آَذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ) (الأعراف: ١٧٩).

  الحمدلله، نحمده، ونستعینه، وأؤمن به، وأتوكل علیه، وأشهد ان لااله الا الله وحده لاشریك له، وأن محمدا رسول الله الی الثقلین – الإنس والجن – لیعلمهم شئون حیاتهم الدینیة والاجتماعیة، والسیاسیة وغیر ذلك، فصلوات الله وسلامه علی من سعی وحاول طوال سني حیاته لإنقاذ البشریة من الأساطیر والخرافات والترهات. 

 پاشان:
ڕۆژی 25/12/1418ك، بەرامبەر بە 22/4/1998ز، نووسینێكم بەرچاوكەوت لەژێر ناونیشانی (مەزهەبەكان چۆن لە ژنان دەڕووانن). لە خوار ئەم نووسینەوە نووسراوە (نووسینی: سامان نووری – سویسرا). لە بەرگەكەی دەڵێت: (دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی كوردی سویسرا).

وە ئەو نووسینە كراوە بە دوو تەوەرەوە:

تەوەرەی یەكەم: چۆنییەتی سەرهەڵدانی ئایینی ئیسلام.

تەوەرەی دووەم: ئایینەكانی (جوولەكەو مەسیح و ئیسلام) یان زنجیری كۆیلایەتی لە دژی مافەكانی ژنان، وە لە 15/10/1997ز بڵاوكراتەوە.

 دڵم پێ خۆش بوو.! بەڵكو دەستەیەك لە ڕۆشنبیرانی گەلەكەمان لە دەرەوەی وڵات و لە (غوربەت)دا لەسەر مەسەلەو كێشەی گەلی كورد دوابن و خامەیان وەدەست گرتبێ‌، وە ویستبێتیان ئەو قەزیە پتر بە قەڵەم لە ئەوروپادا بناسێنن و باسی (مظلوم)ییەتی نەتەوەیەكی (30 – 40) ملیۆنی تیا كــــرا بێت، كە چۆن پاش (13) سەدە ئەو گەلەیە بەش بەش كراوەو خێرو بەرووبوومی دەڕفێنرێ‌ بۆ ئێرەو ئەوێ‌، زمان و كاڵاو باڵای یاساغ كراوە، فەرهەنگ و كلتووری پێچراوەتەوەو لە (ڕەفە) نراوە...؟! 

  پێم وابوو دەڵێن بۆچی نەتەوەیەكی ڕەسەنی ئاوا خاوەنی تەنها بوستێك خاك نەبێت و، كرابێت بە شەڕگەی ئەم و ئەوو سیاسەتی خۆیانی تیا بڵاو بكەنەوە.. وام پێ‌ چاكبوو سكاڵای ئەوە بكەن.
 بەڵام.... بەڵام.... بەڵام بەداخەوە – وەك باوی بێ‌ ناوچاوی كورد– سەیر ئەكەم دەستەیەكی (ئارەزوو) پەرست، هەموو فیكرو بیرو هۆشێكیان ئازادكردنی ژنان و حەڵاڵ كردنییەتی بێ‌ دانانی هیچ (شەرت و قەید)ێك لەبەردەم ئارەزووی (جینسی) بێ‌ سنووریاندا... نێرو مێ‌ بە یەكەوە بێ‌ سنوور، لەسەر شەرەفی ئەم و ئەو ڕابوێرن، وەك گۆمی مەلەكردن هەركات ویستیان خۆیانی تێ‌ فڕێ‌ بدەن، تیرەو نەوەو وەچەو بنەڕەت نەناسرێتەوە...

 زۆر جێگەی سەرسوڕمانیش نییە چونكە كۆمەڵە خەڵكێكی ئاوا بەنج كراو لە ئاستی قەزییەی سەرەكی خۆیان لەناو هەموو نەتەوەو گەلێكدا هەیە. بە هەرحاڵ لەو نووسینەدا بە سەدان خاڵی ژەهراوی نووسراوەو تۆمار كراوە لەسەر ئیسلامی پیــرۆز..!

 نە هەر ئەوەندە بەڵكو زۆر بە ڕاشكاوی دەڵێت: (ئایینی ئیسلام وەك هەموو ئایینەكانی پێش خۆی سوودی لە هەل و مەرجی ماددیی و مەوزوعی كۆمەڵگا وەرگرت بۆ بڵاوكردنەوەو فراوانبوونی، دەست بردن بۆ كێشە كۆمەڵایەتییەكان فاكتەری سەرەكی بڵاوبوونەوەی ئایینی (محمد) بوو، لەگەڵ ئەوەی (محمد) خۆی كردە ئەو فریا گوزارە چاوەڕوانكراوەی كە نیوە دوورگەی عەرەب خەونی پێوە دەدی).

 منیش دەڵێم: بەڕاستی ئەوانە ستەمێكی زۆر گەورەیان لە خۆیان كردووە كە باسی ئایینی (محمد) دەكەن بێ‌ ئەوەی (سەرەواو)ێك لە ورگیاندا بێت..! چونكە ڕەخنەو ڕەخنە سازی لە هەر بابەتێك دەبێ‌ شارەزاییەكی قووڵت هەبێ‌ لەسەریی و ئەوجا دەبێت بڕیار بدەیت، هەروەك دەبێت پسپۆڕ بێت لەو بوارەدا.. ئەگینە دەشكێتەوە سەر خاوەنەكەیی و بیــر تیژان بەرپەرچی دەدەنەوەو خەڵكیش كوێرانە وەری ناگرن. 

 نازانم مەبەست لە كام كێشەی كۆمەڵایەتییە كە بەلای نووسەرەوە دەست بردن بۆ چارەسەركردنی كێشە كۆمەڵایەتییەكان عەیب و نەنگێكی ئابڕوو بەرە.. كاتێك دەڵێت فاكتەری سەرەكی بڵاو بوونەوەی...هتد، خۆ بە لای هەموو جیهانیانەوە چاكتــرین مرۆڤ و ڕێباز ئەوەیە خۆی گێل نەكات لە ئاستی گیروگرفتەكانی جەماوەر، مێژوو هەموو كات بۆ ئەوانە نووسراوە خۆیان كردووە بە باڵاگەردانی كۆڕو كۆمەڵ و كۆمەڵگەو خەباتیان كردووە بۆ ڕزگاركردن و نەهێشتنی باری لاری كۆمەڵ، ئەو شتانەی دەبنە هۆی جیاوازی نێوان ئادەمیزادەكان...
 چ عەیبێكی تیایە كــە پیاوێك - وەك محمد ﷺ بێ‌ و كێشە كۆمەڵایەتییەكانی ئەو سەر دەمەی چارە كردبێت و نەخشەیشی بۆ ئێستا دانابێت..؟!!

  چ عەیبێكی تیایە ئاژاوەی (120) ساڵەی دوو تیــرەی دەسەڵاتداری مەدینە (ئەوس و خەزرەج) بكوژێنێتەوە..؟!

 چ عەیبێكە بكەوێتە نێوان تیرەكانی عەرەبی ئەو سەردەمە كە لەوانە بوو خوێن هەڵسێ‌ لەسەر دانانی (بەردە ڕەش = حجر الأسود)...؟!!

 چ عەیبێكی تیایە هەوڵدان بۆ ڕزگاركردنی بەندەو كۆیلەكان، جارێ‌ بە پارەو، جارێ‌ بە خۆڕایی و منەت، جارێكی تر بە فێركردنی خوێندەواریی بۆ نەخوێندەواران..؟!!

 چ عەیبێكی تیایە هەموو مرۆڤەكان بكات بە هاوبەشی ژیان و، تێیان بگەیەنێت كە كەس لە كەس گەورەتر نییە بە دەست پاكی و داوێن پاكی نەبێت..؟! (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ) (الحجرات: ١٣).

 چ عەیبێكە بڵێت: كەس لاقرتێ‌ بە كەس نەكات و مافی سیاسیی و كۆمەڵایەتیی و ئابووریی و... هتد. پێشێل نەكات...؟! 

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ) (الحجرات: ١١).
  چ عەیبێكە بڵێت: جاسووسی و سیخووڕی
 مەكەن (وَلَا تَجَسَّسُوا) (الحجرات:12).

 چ عەیبێكە بڵێت: هاوكاری یەكتر بكەن و بە هەرەوەزی گرفتەكانتان چارە بكەن..؟! (. . . وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى...) (المائدة: ٢).

 چ عەیبێكە بڵێت: هاوكاری شەڕو خراپەو ئاژاوە مەكەن: (. . . وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ...) (المائدة: ٢).

 چ عەیبێكە بڵێت: لەگەڵ دایك و باوكتاندا پیاوبن و كاری جوامێریان لەگەڵ بكەن: (. . . وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ...) (البقرة: ٨٣).

 چ عەیبێكە بڵێت: كچۆلەكانتان زیندە بە چاڵ مەكەن..؟! (. . . وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ...) (الأنعام: ١٥١).
 چ عەیبێكە بڵێت: (. . . وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ...) (الأنعام: ١٥١)..؟

 چ عەیبێكە بڵێت: هەموو كات هەق بێژ بن ئەگەر بە زیانی خۆتان و كەس و كاریشتان تەواو بێت: (. . وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى ...) (الأنعام: ١٥٢).

 چ عەیبێكە بڵێت: ئەو خزمانەی ئەگەرچی بەشە میراتیشیان نەبێت بێ‌ بەشیان مەكەن: (وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا) (النسا‌ء: ٨).   
 چ عەیبێكە بڵێت: ژنان وەك كەل و پەل سەیر مەكەن، بەتایبەت پاش مردنی مێردەكانیان بە زۆرو پێ ناخۆش بوون داگیــریان مەكەن: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا ...) (النسا‌ء: ١٩).

 چ عەیبێكە بڵێت: ژنان تەنگەتاو مەكەن، بۆ ئەوەی ناچاریان بكەن دەست لە مارەیی خۆیان هەڵگرن و داوای تەڵاق بكەن ..؟! (. . . وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آَتَيْتُمُوهُنَّ ... ) (النسا‌ء: ١٩).

 چ عەیبێكە بڵێت: باوەژن و پوورو خوشك و دایك و خوشكەزاو برازاو كۆڵ بەسەكانتان مارە مەكەن.؟! (وَلَا تَنْكِحُوا مَا نَكَحَ آَبَاؤُكُمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِيلًا (22) حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُمْ ...) (النسا‌ء: ٢٢- ٢٣).

 چ عەیبێكە بڵێت: هەموو كات هۆشیارو وریا بن، نەوەك دوژمن هێرشتان بۆ بێنێت..؟!  (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ ...) (النسا‌ء: ٧١). 

 چ عەیبێكە بڵێت و سەرزەنشتیان بكات لەسەر ئەوەی جیهادو خەبات نەكەن بۆ ڕزگاركردنی چینی چەوساوەو لاواز لە پیاوان و ژنان و مناڵان..؟!  (وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ...) (النسا‌ء: ٧٥).

 چ عەیبێكە بڵێت: لە ژێر سیستەمی ستەمكاراندا دامەنیشە..؟!  (وَمَنْ يُهَاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِيرًا وَسَعَةً ...) (النسا‌ء: ١٠٠).

 چ عەیبێكە: پەیمان نامەیەك مۆر بكرێ‌ بۆ دیفاع و بەرگری لە مافی ماف خوراوان، كە ئەو كاتە بە (حلف الفضول) ناوبراوە..؟! ئەبێ‌ بۆچی جێگەی ڕەخنە بێت هەوڵ بدرێ‌ (كەرامەت)ی مرۆڤ بگەڕێتەوە، پاش ئەوە لە بازاڕەكاندا دەفرۆشرا بە بەهایەكی سووك و كەم..؟! (فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ (11) وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ (12) فَكُّ رَقَبَةٍ ...) (البلد: ١١ - ١٣). لە كاتێكدا كۆیلایەتی "محمد" دای نەهێناوە، بەڵكو ئەم دەیەوێت لە ڕیشەی بێنێت..؟! ئەی بۆچی ڕەخنە بگیررێت لە (وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا) (الإنسان: ٨) ..؟!!

 ئەی بۆ پێیان هەزم ناكرێ‌ ئەو یاسایەی پێشی چواردە سەدە لە سەرو سامانی دەوڵەمەندەكان ڕێژەیەكی 25% ی لە دراوو، وە لە گەنم و دانەوێڵەدا لە 10% داو، لە مەڕو ماڵاتدا ڕێژەیەك ئا بەو جۆرە دابنرێ‌..؟! (خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) (التوبة: ١٠٣). ئەمە لەلایەكەوە... لەلایەكی تریشەوە ئەمڕۆ سیستەمەكانی جیهان هەر ئەو شتانە دەڵێن بە جەماوەر – لە كاتی هەڵبژاردن و (انتخابات)دا... ئەی ئەگەر سەرۆك كۆمارێك پۆستی سەرۆك كۆماری وەرگرێ‌ چ بەڵێنێك دەدات بە گەل و كۆمەڵ؟ پاش سەركەوتن بۆیان بكات - هەرچەند جیاوازییەكی نێوان ئاسمان و زەوی هەیە لە نێوان محمد  و سەرۆكەكانی جیهانداو بەرنامەكاندا.

 نازانم پەرچەمی پڕوپاگەندەی (ڕووس) چیە..؟ كێیە (70) ساڵە بەناوی ئابوورییەوە خوێنی چینی كرێكارو وڵات و هەژارەكان دەمژێ‌..؟! كێیە هەژارەكانی كردووە بە دوژمنی دەوڵەمەندەكان.؟! 
 ئەگەر فاكتەری سەركەوتنی محمد ﷺ ئەو شتانە بووایە كەوا دەیڵێن، دەبوو كۆمۆنیستەكان بە (10 – 15) ساڵ سەركەوتنایە، لەگەڵ ئەوەشدا محمد ﷺ بە (23) ساڵ شۆڕشە خواییەكەی سەركەوت و هەموو بەڵێنەكانی خۆیشی بردە سەرو گوزەرانی هەژارەكانی بەرز كردەوە، هەر بەو شتانەش ئەوان لاقرتێی پێ‌ ئەكەن..! ئێستاش ئەگەر ئەوەی محمد ﷺ هێناوییەتی برەوی پێ‌ بدرێتەوە، وە وەك دەوڵەت چاودێری بڕگەكان بكاو پراكتیكیان بكات، وە لە 25%ی ئەو هەموو پارەو ئیمكانیات و كۆشك و باڵەخانەو ئۆتۆمبێل و كارگەو كۆمپانیایانە بدرێ‌، هەژاری هەڵدێت و جێگەی نابێتەوە.

دیسانەوە ئەگەر – محمد –ﷺ مەبەستی فریودانی ئەوان بووایەو خۆش گوزەرانی خۆی بووایە (عائیشە)ی هاوسەری (خوا لێی ڕازی بێت) نەی دەگوت: خێزان و كەس و كاری محمد ﷺ سێ‌ شەو لەسەر یەك لەو كاتەوە هاتووەتە (مەدینە) تا فەوتی كرد تێر نانی گەنمیمان نەخواردووە.! (قالت عائشە "رضی الله عنها": ((ماشبع ‌آل محمد ﷺ منذ قدم المدینة من طعام بر ثلاث لیال تباعا حتی قبض)). (صحیح البخاری - كتاب الأطعمة، باب قول الله تعالی: كلوا من طیبات ما رزقناكم - حدیپث: ‏5064).

  وە ئەگەر بیویستایە ڕێبازەكەی سەركەوێ‌ و ڕابوێرێ‌ و هەژارەكان فریو بدات بە قەرزاری نەدەمرد..!! ((توفی رسول الله ﷺ ودرعه مرهونة عند یهودي بثلاثین صاعا من شعیــر)). (صحیح البخاری  - كتاب الجهاد والسیر، باب ما قیل فی درع النبـی صلی الله علیه وسلم - حدیث : ‏2780)
 تا ئێستا وەك ڕەوان بێژەكان دەڵێن: (ارخا‌و العنان)مان كرد بۆیان كە ئەگەر لە سەرەتایشەوە ئەو شتانەی بۆ هەژارو كۆیلەكانی كردبێت – وەك ئەوان دەڵێن – هەر كارێكی پیرۆزو چاكە، ئەگەر زیاتر نەبێت لەو هەموو ڕێكخراوە خێر خوازە مرۆییانە كەمتــر نیە.. بۆچی ئێستە ئەگەر لە ئەوروپاوە دۆلارێك بدرێ‌ بە كەسێك هۆكانی ڕاگەیاندن باسی دەكات و دەی نرخێنێ‌... ئەی بۆچی ئەوەی محمد ﷺ فریو دانەو فاكتەری ئیشەكەیەتی.؟

 هەرچەندە ئەمڕۆ ئەمە هەڵوێستی بیریارانی ئەو وڵاتە ڕۆژئاواییانە نیە كە ئێستا ئەم جۆرە برادەرانەی خۆمانی تێدا دەژین و ئەم قسەو گوفتارە نا زانستیانەمان بۆ دەنێرنەوەو ئەوەندەی تر قووڕەكە بۆ میللەتەكەیان خەست دەكەنەوە.. بیریارانی ئەوروپا كۆتایی چەرخی بیستەم دوای لێكۆڵینەوەو بە دواداچوونی مێژووی ئیسلامیی و بەتایبەتی ژیانی پرشنگداری پێغەمبەر  گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی (بەرنادتشۆ) گوتەنی: (ئەگەر محمد ئەمڕۆ زیندووبایە چارەسەری كێشەكانی جیهانی لەماوەی خواردنەوەی فنجانێ‌ قاوەدا دەكرد).! 

 هەر بۆیە ئەمڕۆ (ڕۆجیە گاروودی) لەناو جەرگەی ئەوروپادا بانگەشە بۆ ئیسلام و ڕێنوێنییەكانی دەكات و دەیان زاناو بیریاری تری وەك (كۆستۆو مراد هۆغمان و بۆكای ...) پێشتریش باوەڕیان هێناو ئەم ئایینەیان بە وەڵامدەرەوەی كێشەكانی ئەمڕۆی چەرخی تەكنەلۆژیا زانی..

 ئەو جۆرە بەناو ڕۆشنبیــرە هەڵاتووانەی ئێمە بە گەدەو غەریزە سەركەشەكانیان بیــر دەكەنەوە نەك بە عەقڵیان، دەنا هەڵوێستیان بەم جۆرە نەدەبوو بەرامبەر بە ئایینێك كە ئەمڕۆ لە ئەوروپا زیاتر هەنگاو بەرەو پێشەوە دەنێت و ئەندام و لایەنگرانی زیاتری بۆ پەیدا دەبێت.

 پاشان ئەگەر تۆزێك بگەڕێینەوە بۆ مێژووی سەرهەڵدانی ئیسلام لە (مەككە)دا دەزانین كە پێغەمبەر ﷺ نزیكەی (13) سێزدە ساڵ باسی بیروباوەڕە بناغەییەكانی دەكرد: (یەكتاپەرستیی، پەیام، زیندوو بوونەوەو پاداشت). جگە لەمانە هیچ یاساو قانوونێكی تری نەبوو، وە هیچ (شەریعەت) و (تشریع)ێك بەیان نەكرابوو... ئیتــر لە كوێ‌ فاكتەری ئایینەكەی محمد ﷺ چاككردنی كێشەكان بوو.
 
  هەروەها دەڵێت: (باشتــرین توێژێك كە ڕووی تێبكرێ‌ و بانگهێشت بكرێ‌ بۆ ئەم ئایینە نوێیە هەژاران و كۆیلەكانە...). ئەم دەستەواژەیش لە ڕاستییەوە زۆر دوورە چونكە پیاوی وەك (ئەبووبەكر) و (عوسمان) كە دەوڵەمەندی ئەو كاتە بوون پێش هەموو كەسێك موسڵمان بوون و دوای محمدیش ﷺ كەوتن، ئاشكرایە نە كۆیلە بوون و نە هەژار (وەك ئەوان ڕەخنە دەگرن)، پاشان ئەگەر دوای ئەوانیش كۆیلەو هەژارەكانیش شوێنی كەوتبن شتێكی زۆر سرووشتییەو هەمیشە ستەم لێكراوان بە دەم هەر بانگەوازێكەوە دەڕۆن كە مافی ئازادی خۆیانی تیادا ببینن.

 گرنگ ئەوەیە محمد ﷺ ئەوەی وەك درووشم بەرز نەكردەوەو دوای بەدیهاتنی ئامانجەكانی پتشیان لێ‌ بكات، بەڵكو تا سەر بەدەمیانەوە بوو، وە پەیامەكەشی تا ئەمڕۆش هەژارو چەوساوەكان بە تاكە هۆكاری ڕزگاری خۆیانی دەزانن، كەواتە ئەو وتەیان پووچەڵەو بێ‌ ناوەڕۆك، ئەمە لەلایەكەوە، لەلایەكی دیكەشەوە سرووشتی ئادەمیزاد وایە كە مرۆی تێرو دەوڵەمەندو خاوەن پلەو پایە زۆر كەم دەجووڵێتەوەو دەست لە دەستكەوتەكانی هەڵ ئەگرێ‌، وە یان هەر هیچ نەبێت ترسی لە دەستدانی هەیە، هەر بۆیەش لە هەموو سەردەمێكاو لە هەموو جووڵانەوەیەكدا هەڵگرانی پەیامەكەی چینی هەژارو بێ‌ نەوایە، ئاشكرایشە كە ئەگەر خەبات گێڕەكانی ئەو چینە بن لە شانی كەم ناكات، هەرچەند یارانی پێغەمبەر ﷺ دونیایان لا مەبەست نەبووە، بەڵكو بەهەشت و پاشەڕۆژیان پێش چاو گرتووە، بۆیە لە چەند جێگایەكدا سەلماندوویانە كە هیچ تەمەعێكیان نەبووە.