زانایانی ئیسلام و كاری سیاسەت.!

پاش ئەم كورتە باسە لەسەر (عەلمانیەت) ئەوسا دەچمەوە ناو باس و مەبەستەكەی خۆمەوە:

 زانایانی ئیسلام و كاری سیاسەت، كە بەداخەوە هەندێ‌ كەس داوای دووركەوتنەوەی (مەلا)یان دەكا لەسیاسەت و ئۆقرە گرتنیان لەچوارچێوەی مزگەوتەكاندا!
خوای گەورەش لە قورئانی پیرۆزدا دەفەرمووێ‌: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا) (النسا‌ء: ٥٩).
 (ئیبن كەسیر) دەڵێ‌: (وقال علی بن ابی طلحة، عن ابن عباس: (وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ) یعنی: العلماء. ئیبن عەباس لە تەفسیری (وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ) دا دەڵێت: خوای گەورە كە دەفەرمووێ‌: ئەی خەڵكانی خاوەن باوەڕ! بەرفەرمانی خواو پێغەمبەری ئەو كاربەدەستانی خۆتان بن، مەبەست بەو كاربەدەستانە خەڵكانی فیقهزان و دیندارن (موجاهیدو عەتاو حەسەنی بەصری و ئەبو العالیە)ش تەفسیری بەزانایانی دیینی ئیسلام دەكەنەوە، ئەگەرچی دەشكرێ‌ گشت كاربەدەستە صاڵح و زانا بەرجەستەكان بگرێتەوە، كەوابوو پێویستە كاربەدەستانی موسڵمانان شەرعزان و دیندار بن، چونكە ئەوان دەزانن لەكاتی پێشهاتنی رووداوو كێشەیەك چۆن بیگێڕنەوە لای (قورئان و فەرموودە)كان و بەپێی بڕیاری ئەوان چارەسەری بكەن. 

  ئەگەر ئێمە بەویژدانەوە سەیرێكی مێژووی پاك و خاوێنی موسڵمانان بكەین، زۆر بەباشی بۆمان دەردەكەوێ‌ كە هیچ كاتێ‌ (تەقسیم) بەندی نەبووە لەناویاندا: دەستەی كاربەدەستان جیا بكرێتەوەو، زاناكانیش هەڵبوێردرێن و كارو وەزیفەی سەرەكی و گرنگیەكانیان پێنەدرێ‌، ئەو دەمەی كە پێغەمبەری خوا ﷺ لەژیاندا بووە فەرمان بەریكراوەو، بۆ هەر ئیش و كارێكی تریش پیاوی گونجاوو شیاوی دیاری كردووە وەكو دەگوترێ‌: (الرجل المناسب للمكان المناسب)، هەر لەدانانی (والی) بۆ وڵات و ناوچەكان، هەتا دیاریكردنی ئامیر هێزو سەر لەشكرو فەرماندە سەربازییەكان، وەیان ناردنی شاندێك بۆلای دەستەڵاتدارێك، پاشانیش سەردەمی خەلیفەكان هەروا، دوای ئەوانیش -بەتایبەتی سەردەمی ئەمەویی و عەبباسیەكان- زۆرێكی زۆرینەی كاربەدەستان زاناو دیندار بوون، ئەگەرچی لەو دواییەدا -بەداخەوە- دنیاداری زاڵبوو بەسەر دینداریداو ئێستاش دوژمنانی دیینی خوا مێژووەكەیان شێواندوون و هەریەكەیان كۆمەڵێ‌ تێبینیان كەوتۆتە سەر، هەرگیز ئەم بیروو بۆچوونە ڕەواجی نەبووە كە زاناكان لەكارە گرنگەكان وەدەرنێن و خەڵكانی نەزان كارە سەرەكیەكانیان پێ‌ بسپێرێ‌، بەڵام ڕێككەوتووە (هارونە رەشید) بۆتە خەلیفەو، ئیمامی شافیعی نەبووە، ئیتر هەر هۆو سەبەبێك بووبێ‌ بەبەرهەڵسكار، خۆ ئاشكرایە یەكێ‌ لەمەرجەكانی (خەلیفە) ئەوەیە لێزان و سیاسی بێ‌، ئیتر مەلابێت، یان غەیرە مەلابێ‌، هەر كات مەرجەكانی تری (ویلایەت) یان بڵێین (خەلافەت) جێبەجێ بوون و ئەمەش هەبوو، هەر دەبێ‌ كاروبار بەو بسپێردرێ، تەنانەت ئەگەرچی (تەقوا)یشی كەم بێ‌، چونكە لەو جۆرە كارانەدا لێزانی و لێبڕان گرنگترەو بەرژەوەندی گشتیی ڕەچاو دەكرێت، نەك (تەقوا)و (وەرع) و (زوهد) و نەشارەزا لە ڕەوتی دنیای سەردەم، وادەبێ‌ مامۆستایەك زانای ئایینی زۆر سەر لێدەرچووو سەلیقەدارە لە بەڕێوەبردنی ئیش و كارەكاندا، هەیشیانە سەری لێدەر ناكا، دیارە هیچ كەسێك ناڵێت ئەمەی دووەمیان هەر دەبێ‌ (ویلایەت)ی گشتی پێبسپێردرێ‌، لەولایشەوە دەشێ‌ موسڵمانێكی سادەو كەمزانست زۆر ژیرو بەئیدارەو بەتوانابێ‌، ئەگەرچی (مەلا)ش نەبێ‌، بێگومانە ئێمە كاروباری گشتی وڵات، وەیان ناوچەیی بەم دەسپێرین، بەڵام دەبێ‌ هەمووشمان ئەو ڕاستی و حەقیقەتە بزانین كە مامۆستاكان زۆر حەزیان لە ململانێ و چەلەحانێ‌ نەبووە، كاتێ‌ زانیبێتیان -لە هەركارێكدا- ڕێزو حورمەتی خۆیان ناگیردرێ‌، وەیان هەر لەسەرەتاوە زانیبێتیان حەق و عەداڵەتیان بۆ ناچەسپێ‌، ئیدی لەو كارە پاشەكشێیان كردووە، وەیان وەریان نەگرتووە لەترسی خوا، نەوەكو دەرفەت نەدرێ‌ بڕیاری دادگەرانە بدەن.. كاتی خۆیشی ڕاكردن لەقەزاوەت هەر ئەوە بووە، نەك لێیان نەزانیبێ‌، بەتایبەتی سەردەمێك كە بەزۆرو ناهەق دەستەیەك بچنە پێشێ‌ و بەزۆر دەستبگرن بەسەر كاروباری وڵاتداو، بێدینیشبن، وەیان كەم دینبن، ئاشكرایە كاربەدەستی ئاوا بەگەزو پێوانەی خۆی دەیكاو بەرژەوەندی خەڵكەكانی خۆی پێشدەخات نەك لایەنە شەرعییەكەی، كاتێكیش دنیای ئیسلام گەورەو فراوان بوو كار كەوتە دەستی ئەمەویی و عەباسییەكان -ئەگەرچی گشتیان موسڵمان بوون، بەڵام بازاڕی دنیا زاڵبوو بوو- زانا پسپۆڕە موسڵمانەكان وردە وردە خرانە ئەو لاوەو تەمەحی ئیدارەی وڵاتیان نەماو بێ‌ هیواشبوون ئەوكاربەدەستانە گوێیان بۆ بگرن، بۆیە بەناچاری هەریەكە چوویە قوژبنێكەوەو دەستی دایە كتێب نووسین و لێكۆڵینەوەو لەسەر ئەو باس و مەسەلانەی باسی سیاسەت و شێوەی حوكمڕانی ناكەن و زیان بەئیدارەی كاربەدەستەكان ناگەیەنن، ئەگەر كەسێكیشان شتێكی ئاوا لەمێشكا بووبێ‌، خێرا بڕیار دەرچووە بۆ گرتنی و، لاوانەشە لەسێدارە درابێ‌، ئیمامی شافیعی یەكێك بوو لەوانە كە ڕزگاری بوو.
  دەشكرا بڕێ كات ئەو (والی)یە لاوێكی كاڵ و كرچ و دنیا ویست بووبێ‌ و حەزی لە باسكردنی حەڵاڵ و حەرامی مەلایان نەكردبێت، بەتایبەت لەو سەردەمانەدا كە منداڵی سەربێشكەش دەكرا بەوەلیعەهدو جێنشین و هێزو دەسەڵاتی سەربازیشیان بەدەست بووە، ئیتر زانایان لەبارودۆخێكی ئاوا چ بكەن و چ بڵێن لەگەڵ ئەو جۆرە بنیادەمانەدا؟! ئەوسا ئەو گوشارو زۆرە ملێیە وای لەزانایان كرد هەركەسە بڕواتە مزگەوتێكەوەو دەرگای حوجرەكەش توند توند پێوە بدا لەداخ و حەسرەتی كاربەدەستانی زەمان، كاربەدەستانیش بەئارەزووی خۆیان –بێ‌ ڕەچاوكردنی لایەنی شەرعی- دەستیان دایە بەڕێوەبردنی وڵات و بوونە پێشەنگی سەرفرازیی و بەختیاری، مەلاش جگە لەوە كە جێگەی پێغەمبەرەو دەبێ‌ ئەو حاكم بێ‌ و جڵەوی وڵات بەدەست ئەوەوە بێت، هێشتا دەشترسا بینێرن لەحوجرەكەیدا باڵبەستی بكەن و بیگرن، ئیتر ئەو جۆرە كردەوانە وایان كرد كە زانا بەڕێزەكانمان لەئیدارەی وڵات بەشبڕاو ببن و لەڕەوتی دنیاش بێ‌ ئاگابن و، بێجگە لەهەندێ‌ مەسەلەی دەستنوێژو ڕۆژوو.. هتد، هیچ پرسیارێكیان لێنەكرێت، وەیان لەلادێ‌ و گەڕەكەكانی شاردا پێشی خۆیانیان بدەن بۆ سەرەخۆشی نەخۆش و تەعزییەو ئاشتەوایی خەڵكانی كێشەدارو هەندێ‌ كاری زۆر بچووكتر..! بەڵام لەولاوە كێ‌ بەڕێوەبەری وڵاتە؟ كێ‌ وەزیری دەرەوەیە؟ دارایی بەدەست كێوەیە؟ مەنهەج و بەرنامەی وەزارەتی پەروەردە چۆن دەنووسرێ‌؟ ئەوانە كاری سیاسەتن نابێ‌ بیریان لێبكاتەوە!!

 هێندێ‌ دەڵێن: مەلا یان دەبێ‌ هەر لەمزگەوتەكاندا كاری خۆیان بكەن و نابێ‌ بچنە ناو سیاسەتەوە، تەنانەت حیزبایەتیشیان پێ‌ ڕەوا نادەن، ڕازی نین لەحیزبێكی چكۆلەی ئیسلامیشدا -كە تۆمەتبارە بەئیرهابی و وەهابی و كۆنە پەرست!- كار بكەن لەگەڵ ئەو هەموو مەحروومیەتەو بێبەشبوونەیان لەئیدارەو خێرو خێراتی وڵات، ئەوانە دەڵێن: دەبێ‌ زاناكان لەمزگەوتەكانەوە هەر خەریكی ئامۆژگاریی و نەسیحەتی كار بەدەستەكان بن و نابێ‌ بیر لەسیاسەت بكەنەوەو ببنە ئەندامی مەكتەبی سیاسیی و شوراو ڕابەر! چونكە پسپۆڕ نین و نازانن چۆن ئیدارەی وڵات بكەن؟ سەرم سوڕ دەمێنێ‌ لەو كەسەیە كە ڕازی نابێ‌ مەلایەك بەو هەموو خوێندن و گەشت و گەڕو ئەخلاقیاتەوە ببێتە ئەندامی حیزبێكیش، نەك ڕابەرایەتی وڵات، بەڵام كاروبار دەسپێرێ‌ بەخەڵكانێ‌ كە زۆربەیان بڕوانامەیان هەر نیەو بێ‌ تەجروبەشن، من وادەزانم ئەو فیكرەو بۆچوونە تەنیا خزمەتی فیكرەو بۆچوونی عەلمانیەكانی ئەمڕۆی دنیا دەكا، چونكە ئەوانن دەڵێن: زانایان دەبێ‌ هەر لە مزگەوتەكاندا خزمەتی خەڵكی گەڕەك بكەن و، جەنابیشیان بۆخۆیان دەمڕاس و سەرۆكی وڵاتبن هەر لەمەیشەوە دابڕینی (دین) لەدنیا سەری هەڵداوە. 

 خاوەنانی ئەو بۆچوونانە دەبێ‌ بە ئاشكرا تەوبەو پەشیمانیەكی چاك و پاك بكەن و جارێكی تر ئەوەی عەلمانیەكان شەرمیان دەكرد بینووسن، وەیان لەسیمینارێكدا بیڵێن بیری لێ‌ نەكەنەوە..، زانایان و شارەزایانی دینی خوا میراتگرو جێنشینی پێغەمبەرانن، دەبێ‌ پێغەمبەری خوا چۆن كاری كردبێت بۆ سەرخستنی ئەو دینەیە، ئەمانیش هەر لەو ڕێبازەوە هەوڵ بدەن و تێبكۆشن، دیارە كە پێغەمبەری خوا ﷺ (قودوە) و (ئوسوە)ی موسڵمانانە، بەتایبەتی زاناكانیان، بۆ ئەمەش ئایەتی: (لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآَخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا) (الأحزاب: 21). باشترین بەڵگەی ئەو ڕاستیەیە، پێغەمبەر ﷺ خۆی قیادەو ریادەی گشت موسڵمانانی دەكرد، كاروباری سەربازی گەلێ‌ جاریش خۆی نەخشەی بۆ دا دەناو، هەر خۆیشی سەركردەی بەرەی جەنگەكانی دەكرد، پەیوەندی بەدەرەوەو ناوەوە هەر خۆی هەڵیدەسووڕان، نامەو شاند ناردن بۆلای پاشاكان و سەرۆك عەشیرەت و قسەو دانیشتن لەگەڵ خاوەن نامەكاندا هەر بۆ خۆی بوو، لەلایەكەوە وەحیی و نیگای وەر دەگرت، لەلایەكی ترەوە سەرپەرشتی باروو حاڵی گشتی موسڵمانانی دەكرد، ئیمام و خەتیبی موسڵمانان بوو، هەروەكو داوەریی خەڵكیشی دەكرد، مەبەست ئەوەیە كە (دین)، وەیان بڵێین زاناو شارەزایانی ئیسلام دەبێ‌ لەتەواوی كاروباری ژیانی وڵاتدا دەستیان هەبێت، نابێ‌ ئەوەندە بەكەم تەماشا بكرێن، وەیان ئەوەندە دوور بخرێنەوە لەڕەوتی دنیای سیاسەت و ئاگایان لەهیچ شتێك نەمێنێ‌، ئێمە ڕامان وایە دەبێ‌ زاناكان پێشەنگ و سەرقافڵەی بەڕێوەبردنی كاروباری ئایین و دنیابن، چونكە ئەوكاتە كە پێغەمبەری خوا، پێغەمبەر بوو وەحیی بۆ دەهات، لەهەمانكاتدا دەهاتە بازاڕیش تا بزانێ‌ چ باسەو خەڵكی چی دەكا؟ بۆیە دەست دەخاتە ناو گەنمە خوساوەكەی كابراو پێی دەفەرموێ‌:((من غشنا فلیس منا..)). (أخرجه مسلم من حدیث سهیل عن أبیه عن أبی هریرە أن النبـی ﷺ قال: "من غشنا فلیس منا" وأما شرح الحال فی هذا الأحادیث فلم یخرجاه، وكلها صحیحە علی شرط مسلم". ووافقه الذهبـی! وقد وهم الحاكم فی هذا ونسی. تعلیق أحمد شاكر فی كتاب مسند الامام احمد رقم الحدیث: 7290. وەشێخی ئەلبانی ئەم رووداوە بە فەرموودەیەكی (حسن لغیرە) دادەنێ / صحیح الترغیب والترهیب 1766).
  
  ئێمە ئەو سیاسەتەی دوورخستنەوەی زانایان لە گۆڕەپانی ژیان و ڕابەرایەتی ئوممەت، بە سیاسەتێكی گەندەڵی دادەنێین، بۆچی ئەگەر مەلایەك و نا مەلایەك لەیەك كۆلێژدا بخوێنن و دەربچن، خۆ –گومانیش نیە كە مەلاكە زۆر زرنگترو دڵسۆزترە- كەچی نا مەلاكە كارو وەزیفەی شیاوو بەرزی دەدرێتێ‌ و بەڕۆشنبیریش دادەنرێت، بەڵام مەلاكە نەخۆیی و، نە بڕوانامەكەی ڕەواج و بازاڕی نابێ‌! مەلاش ئەگەر باسی سیاسەت بڤە نەبێ‌ بۆی، وەك ئەو خەڵكانەی ترە بەهاوڵاتی پلە یەكەم دابنرێت و سەرو سیماو بڕوانامەی بخوات، دەبێ‌ چی كەمتر بێ لەو خەڵكانەی ترە..؟! خۆ بێجگە لەوەش ئەگەر ویژدان هەبێت چاوێك بگێڕدرێ‌ -هەر هیچ نەبێ‌- بەشۆڕشەكانی گەلی كورددا، چاك دەزانرێ‌ كە هەر مەلا بووە جەماوەری بێدارو وشیار كردۆتەوەو پاشانیش خۆی قیادەی ڕاپەڕین و شۆڕشێكی دوورو درێژی كردووە: لەكوردستانی عێراقدا سەركردەو فەرماندەی زۆر دیاری ناو مێژوو، شێخ مەحموود، دواتریش مەلا مستەفای بارزانی، لە كوردستانی توركیەیش شێخ سەعیدی پیران، دیارە كە جوامێرانە هەڵساو بووە بە خەمخۆری ئەو میللەتە ستەمدیدەیە، لەكوردستانی ئێرانیش پیاوی وەكو قازی محمد ریادەی ئەو شۆڕشەی كردووە، بەشایەتی مێژووش زۆر سەركەوتوانە خزمەتی شۆڕشەكەیان كردووە و نزیك بەئەنجام بەدەستهێنان بوونەتەوە، ئەگەر سیاسەتی نێودەوڵەتی هێشتبای، بەڵام بەداخەوە كورد هەركات نزیك بووبێتەوە لە هەدەف و ئامانجی خۆی كراوەتە قوربانی سیاسەتە گەندەڵەكانیان و بەزەییان پێیا نەهاتووەتەوەو هەرەسیان پێ هێناوە، وا دەزانم هەرەس هێنانەكەی هی ئەوە نەبووە پیاوە دیندارەكە، یا زاناكە لێی نەزانیبێ‌، بەڵكو لەوانەیە خۆی و گەلەكەی تەسلیم بەوان نەكردبێت و باش بەئارەزووی ئەوان ملی ڕانەكێشابێت، ئەوەتە ئێستاش پاش ئەو هەموو تەسلیم بوونەیە ئاییندەی كورد هەر نادیارەو كەس نازانێ‌ چارەنووس چۆن دەبێ‌؟ ئومێدەوارین ئەمجارەش وەكو جارانی پێشوومان پێنەكەن و نەماندەنە بەیعی كڕین و فرۆشتنێك، وەكو شۆڕشەكانی تر.

  ئەگەر ئاماژەیەكیش بۆ سەرهەڵدانی بزووتنەوەی ئیسلامی لەكوردستان/ عێراق بكەین، دووبارە دەبینین لەژێر ریادەی مامۆستا مەلا عوسمانی ڕەحمەتیدا، لە ماوەیەكی زۆر كەمدا قۆناغی زۆری بڕی و، زۆر سەركەوتوانە لەدەرەوەو ناوەوەی كوردستاندا بەپەلە گەشەی دەكردو قبووڵی جەماوەرو گەل بوو، وەشان بەشانی ڕووداوە نوێیەكان سەركەوتوانە هەنگاوی دەناو تووشی تەنها هەڵەیەكی سیاسیش نەبوو، لای جەماوەری كوردستان، بگرە لای سیاسی و لایەنە سیاسیەكانی كوردستانیش جێی ڕەزامەندی بوو، لای دراوسێكانمان سیاسەتی ڕۆشن و پەسەندی هەبوو، بەڵام بۆ دوایی كە ناحەزان نەیانویست ئەو بزووتنەوەیە ئا بەو پێیە گەشە بكاو كۆنترۆڵی كوردستان بكا، هەڵسان دەیان گیرو گرفتیان بۆ نایەوە، بچوكەكەیان تەفرەقەو ماڵ ماڵۆكێ‌ و منوو تۆیی و، دەرەنجامیش بەو شێوەیە دیتمان چی بەسەردا هات، هەروەكو شۆڕشەكانی تری گەلی كوردی لێهات، خۆ دیارە بێ‌ هەڵەش هەر نەبووە، دیسانەوە ئەگەر سەرنجێكی شۆڕشی كۆماری ئیسلامی ئێران بدرێت، پاش لەبنهێنانی (2500) ساڵەی ڕژێمی شاهنشایی، بەقیادەی ئیمام خومەینی، چاك چاك دەزانرێ‌ كە زانایان نەك هەر ئەندامێتی حیزبێكیان پێ‌ ڕەوا نەبینرێ‌، بەڵكو توانیویانە گەورەترین زلهێزی دنیای سەردەمی خۆی لەبنبێنێ‌ و، لەجێی ئەویشدا دەستووری ئیسلامیی ڕابگەیەنێت و، پاشانیش جێگا زۆر گرنگەكانی ئێستاش –پاش (24) ساڵ هەر بەدەستی (مەلا)كانەوەیە، رابەرایەتی هەر مەلا، سەرۆكایەتی هەر مەلا، وەزارەتە گرنگەكان هەر مەلا، وەزیری اگلاعات هەر مەلا، وەزیری ناوخۆ هەر مەلا هێزی قەزایی هەر مەلا.. وە هەروەها، لەگەڵ ئەو ململانێیەدا لەگەڵیاندا دەكرێت لەلایەن زلهێزەكانەوە توانیویانە خۆیان و جەماوەرەكەیان لەو هەڵدێرانە بپارێزن، جەنگی سەپێنراوی (8) ساڵەی عێراق، كە هەموو چەكێكی حەرام و كۆ كوژیی هەبوو لەبەرامبەر ئێرانەوە درایە (صدام)، بەڵام زۆر بەژیرانەو بەرپرسانە -پاش ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ هەموو دەسەڵاتدارانی دنیادا- خۆیانیان هێنایە دەرێ‌ و، سەدامی نۆكەرو بەكرێگیراوی ئەم لاو ئەولاش، هەر درێژەی بەتاوانەكانی خۆیدا، تا دەرەنجام خەیانەتی بە خۆیی و سوپای دلێری عێراق و گەلی عێراق و خاكی عێراق و دینی عێراق كردو، ئەو وڵاتە (دار الخلافە)یەی تەسلیمی بێگانە كردو ئەو هەموو سەربازە بێ‌ دیفاعانەی خستە بەر كرۆزو هۆك و فڕۆكەی شەبەح و (بی 51) و (بی 52) ئینگلیزو ئەمریكا، دە ئاخۆ سیاسەتی ئەو مەلایانە باشبوو، یان سیاسەتی ئەو (عەمیلە)..؟
  
  دەكەوابوو ئەو قسەیە زۆر هەڵەیە كە بەگشتی بگوترێ‌: سیاسەتی مەلایان بەكەڵك نایەت، ئەوەش هەر هەڵەیە كەسێ‌ پێی وابێ‌ هەركەسێك لەزانكۆكانی خۆرئاوا، یان خۆرهەڵات دەرچێ‌، وەیان ئەڵقە لەگوێی ئەوان بێت –ئەگەرچی بڕوانامەشی نەبێ‌- سیاسەتی سەركەوتووەو دەتوانێ‌ سەركەوتوانە وڵاتەكەی وەپێش بەرێ..! دەكرێت ئەمە بگوترێ‌: كە (مەلا) چونكە عەمالەت و خۆ فرۆشی و دینفرۆش و نیشتمانفرۆشی پێناكرێ‌ و ناتوانێ‌ تەسلیمی ئەو زلهێزانە ببێ‌، لێی قبووڵ نەكرێ‌ و بڕێ‌ جار زوو لەناو ببرێ‌، بەڵام عەمیلێك –ئەگەرچی زیانیش بە هەموو خەڵكانی دنیا بگەیەنێت- چونكە جێگای رەزامەندی ئەوانە هەر بمێنێتەوە هەتا بەرژەوەندییان تەواو دەبێ‌! ئەمەش زۆر جێگەی خەم و خەفەتە كە لەلایەن ئیسلامیەكانیشەوە هەر ئەو ڕێزەی بگیرێت و بگوترێ‌ كە: زانایان مافی بەشداربونی سیاسەتیان نیە، زۆر بەزەقیش لەناو هەندێ‌ حیزبی ئیسلامیشدا ئەو سیاسەتە پیادە دەكرێت، مەلایەكی زۆر باش و بەتەمەن و بەعیلم و بەتەقواو وریاو شارەزا لەمزگەوتێكدا هەر كارو وەزیفەی پێش نوێژی و وتاری هەینی و وانە وتنەوەی پێ‌ دەدرا، بەڵام خەڵكانێكی زۆر لەخواری ئەوەوە، كەمزانست، كەم تەجروبە، نەناسراو دەبرایە سەری سەرەوەو سیاسەتیشی قبووڵ بوو، لەولایشەوە عەلمانیەكان هەرگیز ڕازی نابن مەلاكان لەژێر سێبەری خۆیاندا بۆ خۆیان كار بكەن و وەزیفەی گرنگ و بەرزیان بدرێتێ‌، بەڵام بۆ خۆیان و لەژێر سێبەری خۆیاندا هەموو كارێكی سیاسییانە بەمەلاكان دەكەن و تەنانەت بۆ (پەرلەمان)یش هەر شیاون و رایان وەر دەگرن، ئەوەیە بە دوو (كەیل) پێوانە دەكرێت، ئەگەر مەلا بۆ خۆی و، بۆ ئیسلامەكەی -سەربەخۆ- حیزبێك دابمەزرێنێ‌ –هەرگیز لێی قبووڵ ناكرێ‌ و، سیاسەتی جێگەی رەزامەندی نیە، كەچی ئەگەر بۆ حیزبێكی عەلمانی، وەیان بۆ حكومەتێكی عەلمانی كار بكا، زۆر بلیمەت و زرنگ و سیاسەتمەدارە..!!
  
  ئەركی مزگەوت و دەرەوەی مزگەوت هەر لەسەرشانی ئیمامی ئەبوو بەكرە! مەبەستم ئەوەیە دەبوو بە ئەبوو بەكریان گوتبا: لەبەر ئەوە ئەو حورمەت و ڕێزەی پێشنوێژی مزگەوتەت لەدەست نەدەیت دەخیل سەد دەخیل لەبازنەی مزگەوت مەچۆرە دەرێ‌ و تێكەڵی سیاسەت مەكە، ئەگینا مەردم وەك جاری جاران -بەر لەوە ببیتە خەلیفە- گوێبیستی قسەو گوتارت نابن، چونكە پێشنوێژ هەر دەبێ‌ لە میمبەری مزگەوتەكانەوە فەرمان بەچاكە بداو، رێ‌ لەخراپە بگرێت، لەوە بەولاوە ئەگەر خۆی بخاتە ناو ململانێی (ئەنصار) و (مهاجر)ەوە بۆ دامەزراندنی (خەلافەت)ـەكەی، وەیان دواتر ئەگەر ببێتە سەركردەی (سوپا)و ڕووبەڕووی عەرەبە هەڵگەڕاوەكان ڕاوەستێ‌، بەتایبەتی ئەگەر لەو نێوانەدا خەڵكێكیش بكوژرێت، جێگەو پێگەی خۆی لای جەماوەر لەدەست دەداو لای خەڵكی بەپیاوێكی سیاسی و دڵڕەق دەدرێتە قەڵەم، بەر لەوە بەپیاوێكی ڕۆحی و پەپوولەی ناو مزگەوت دابنرێت، چونكە ئەگەر جەماوەر تێگەیەنرابێ‌ و پێگەیەنرابێت كە ئیسلامی میحرابی مزگەوت و گۆڕەپانی جیهاد هەر یەك ئیسلامە ئیتر هەرگیز هەڵەی ئاوا ناكاو دوێنێ‌ و ئەمڕۆی ئەو پێشنوێژە بەدووچاو سەیر ناكا، ئەو بیرو بۆچوونانە هی پەنجا ساڵ لەمەو پێشەو ئێكسپایەر بوون، بەدەر لەوەش مەلا ڕێزو حورمەتی بۆ یەكراوو (موزەییەفی)ی بۆچییە؟ مەلا نەتوانێ‌ باسێكی كاروباری نێودەوڵەتی سەردەم بكاو، حاكمیەتی خوا بخاتەوە گەڕ، دەبێ‌ چ ڕێزێكی مابێ‌ هەم خۆی و، هەم بیرو باوەڕەكەی؟
  
  كەوابوو چار ئەوەیە كە گەل و جەماوەر ئاستی ڕۆشنبیری ئیسلامییانەی پەرە پێبدرێت و مەلا بخرێتەوە جێگە ئەسڵەكەی خۆی (پێشنوێژی مزگەوت) و بەرپرسی كاروباری دەوڵەت لەو ناوچەیەدا، وا دەزانم بەتەنها دوژمنانی دینی خوا ڕازی نین مەلاو زانای ئایینی لە مزگەوت بێتە دەرێ‌ و خۆی بدات بەدەم سیاسەتی دنیای ئەمڕۆوەو نەهێڵێ‌ كارە سەرەكیە ئیسلامییەكان بكەونە ژێر دەستی ئەوان، ئەگەر دیینی خوا ڕیسواو كەمقەدر بوو، وەیان فڕێدرایە زاویەیەكی مزگەوتەوە، ئەگەر مەلا نەیەتە دەر، دەبێ‌ كێ‌ بێتە دەرو دەنگی ئەو شتە ناپەسەندانە بدا؟ ئەمە لە لایەكەوە، لەلایەكی دیكەشەوە ڕێزو حورمەت تەنها لەپاڵ ڕێزو حورمەتی ئیسلامدایە، كەئیسلامەكە ڕێزی نەما، دەبێ‌ كێ‌ ڕێز لەو مەلاو زانایانە بنێ‌..؟ خۆ بەگژاچوونی كاری ناشەرعیی و پێچەوانەوەی دیینی خوا، جیهادە لەڕێی خوادا: (. . . يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ...) (المائدة: ٥٤).
 

هیوادارم بەرەو تێگەیەشتنێكی لووتكەو، بەرەو ئاسۆیەكی ڕۆشن، گشتمان بێ‌ وچان و بێماندووبوون ڕێ‌ بگرینە بەر هەتا دەگەینە پیرۆزیی و پیرۆز دەبین.

                                
جومادی دووەمی 1423ك – ئابی 2003ز

ئەحمەد كاكە مەحموود