جوولەکە جبریل بەدوژمنى خۆیان دەزانن.
پێشەوا (ئەحمەد) لە(ئیبن عەبباس)ـەوە –خوا لێیان رازیى بێ–دەڵێ: تاقمێ لەجوولەکە ڕوویان لە پێغەمبەر ﷺ کردو وتیان: ئەبەلقاسم! ئێمە پێنج شت لە تۆ دەپرسین، جائەگەر تۆ وەڵامتداینەوە، ئەوا باوەڕدەکەین تۆ پێغەمبەریت و, پەیڕەویشت لێدەکەین، ئەوجا وەک (ئیسرائیل/ یاقووب) بەڵێنى لەکوڕەکانى خۆى وەرگرت، لەبارەى (یوسف)ـەوە ﷺ بەڵێنیان داو گوتیان: (الله على مانقول وكيل) پێغەمبەریش ﷺ هەروا بەڵێنى دانێ و بۆى دووپات کردنەوەو، فەرمووى: دەسا پرسیارەکانتان بڵێن: ئەوانیش وتیان: نیشانەى پێغەمبەرێتى چییە؟ فەرمووى: ((تَنامُ عَيْنَاهُ، وَلايَنَامُ قَلْبُهُ)).( صحيح مسلم، كتاب صلاة المسافرين وقصرها، باب الدعاء في صلاة الليل وقيامه، حديث : 1318. ) واتە: پێغەمبەر هەردووچاوى دەنوێن، بەڵام هەرگیز دڵى نانوێ و لەخوا خافڵ نابێ، وتیان: ئەى ئەو تنۆکە ئاوە کە دەچێتە منداڵدانەوە، چۆن جارێ دەبێتە مێیینە، جارێکیش دەبێتە نێرینە؟ فەرمووى: ((يَلْتَقىِ الماءانِ، فإذا علا ماءُ الرجلِ ماءَ المرأةِ أَذْكَرَتْ، وإذا علا ماءُ المرأةِ ماءَ الرجلِ أُنِّثَتْ)).( حديث حسن دونَ قصة الرعد، فقد تفرد بها بُكيرُ بنُ شهاب، وهو لم يرو عنه سوى اثنينِ، وقال الذهبي في "الميزان": عراقي صدوق. تعليق شعيب الأرنأووط. ) واتە: کەهەردوو ئاوەکە لەجێى خویاندا بەیەک دەگەن، ئەگەر ئاوى پیاوەکە سەرکەوت بەسەر ئاوى ژنەکەدا ، ئەوە کوڕى دەبێ و، خۆ ئەر ئاوى ژنەکە سەرکەوت بەسەر ئاوى پیاوەکەدا، ئەوا کچى دەبێ. وتیان: دەباشە! یەعقوب چ شتێکى لە خۆى قەدەغەکرد؟ فەرمووى: ((كانَ يَشْتَكى عَرْقَ النَّسا لايَجِدُ شَيْئا يُلائِمُهُ إلا أَلْبانَ كَذا وكَذا)).( تعليق شعيب الأرنأووط: حديث حسن دونَ قصة الرعد. ) واتە: کاتى خۆى یاقووب ﷺ تووشى (عەرقوننەسا)بوو، بێجگە لە شیرى (وشتر)یش شتێکى ترى بۆباش نەبوو، ئەوجا لەبەرئەوە کە وشترەکە بمێنێتەوەو سەرنەبڕدرێ، گۆشتەکەى لەخۆى حەرامکرد، وتیان: راست دەکەیت. وتیان باشە ئەى ئەو (رەعد) ودەنگە لە هەورەکانەوە دێت چیە..؟ لەوەڵامدا فەرمووى: ((مَلَكٌ من الملائكةِ، مُوَكَلٌ بِالسَحابِ، مَعَهُ مخاريق من نار، يسوق بها السَحاب حيث شاء اللهُ ..)).( رواه الترمذي، وصححه الألباني في الجامع الصحيح لسنن الترمذي، برقم: 3117. ) خوا فریشتەیەکى هەیە، کاروبارى گشت هەورەکانى پێ سپێردراوە، ئەو (رەعد)ـەیش ئێوە دەیبینن و دەیبسن، دەنگ و نەعرەتەى فریشتەکەیە. وتیان: راست دەکەیت، بەڵام تەنیا پرسیارێکمان ماوە، ئەگەر بەراستیى وەڵامیمان بدەیتەوە، ئەوا پەیمان و بەیعەتت دەدەینێ و باوەڕت پێدێنین، پرسیارەکەیش ئەمەیە: هەر پێغەمبەرێک فریشتەیەکى وەحى هاتۆتە لایى و وەحى بۆ هێناوە، باشە ئەو فریشتەیەى وەحیى بۆتۆ دێنێ کێیە؟ فەرمووى: (جوبریل)ـەﷺ. وتیان: جوبریل! ئەو جوبریلە کە دەستوورى جەنگ و کوشت و کوشتار دەدا ؟! خۆ ئەوە دوژمنى ئێمەیە، ئەگەر لەباتى ئەوە گوتبات میکائیلە کە ڕەحمەت و باران و سەوزایى دێنێ، قبووڵمان بوو، ئەوسا خواى گەورە ئەم ئایەتەى ناردە خوارەوەو فەرمووى: (قل من كان عدوا لجبريل فإنه نزله على قلبك بإذن الله ).(حسنه الأرناؤوط وصححه أحمد شاكر. رحمهما الله. ) ئەى موحەممەد ﷺ ! پێیان بڵێ: هەرکە سێک خۆى بە دوژمنى جوبریل دەزانێ، دەبا لە خەم وخەفەتدا بمرێ، چونکە بێگومان ئەوە بەفەرمانى خوا ئەم قورئانەى دابەزاندووە بۆسەر دڵ ودەروونى تۆ، ئیتر با جوولەکە هەر ڕقیان لێیبێ و دوژمنایەتى لەگەڵ بکەن، وەک خۆیان هاوار ئەکەن و ئەڵێن: جوبریل دوژمنى ئێمەیە.؟
ئەحمەد كاكه مەحموود
