حوکمی ژنانی پیرو بەساڵا چوو..؟!

لە پێشەوە گوتمان: پێویستە ژنانی لاوو تازە ھەڵھاتوو، (زینەت)و شوێنە ئارەزوو بزوێنەرەکانیان لە خەڵکانی نامەحرەم بشارنەوە، ئینجا لەم شوێنەدا باسی ئەو ژنانە دێت، کە کاتی شوویان بەسەرچووەو چونەتە ساڵەوە، بۆیە دەفەرمووێ: [والقواعد من النسا‌ء اللاتی لایرجون نکاحا فلیس علیھن جناح أن یضعن ثیابھن غیر متبرجات بزینة وأن یستعففن خیر لھن واللە سمیع علیم]٢٤/٦٠. واتە: ئەو ژنانەی وەختی شوویان نەماوە، تاوانێکیان لەسەر نیە کە جلوبەرگی دەرەوەیان فڕێدەن، بەمەرجێ (عەورەت)‌و زینەتیان دەرنەکەوێ، ئەگەرچی بۆ ئەوانیش وا باشترە پاک‌و شەرمێن بمێنن (واتە: وەکو ژنانی لاو خۆیان داپۆشن). خواش ژنەواو زانایە.. بۆ روونکردنەوەی مانای [فلیس علیھن جناح أن یضعن ثیابھن..] چەند تەفسیرێک ھەیە: (ئیبن مەسعوود) دەڵێ: واتە: لەدانانی عەباکەیاندا گوناحبار نابن. (ئەبو صالح) دەڵێ: عەبا دابنێن‌و بەبەردەم پیاوانیشدا بێن‌و بچن، گووناحیان لەسەر نیە.

تێبینی:
قسەو راو بۆچوونی پەسەند‌و باوەڕ پێکراو سەبارەت بە (تەوقە) لەگەڵ ژناندا ئەمەیە کە: بە ھیچ شێوەیەک بۆ تەوقەی ژن‌و پیاو لەگەڵ یەکتردا رێگا نییە، چ ژنەکە دەست ڕابکێشێ، چ پیاوەکە دەست پێشخەر بێت، ھەردوولایان لاوبن، یان ھەردوو پیر بن، یان یەکێکیان لاو بێ‌و، ئەویان پیر لە (بوخاری)یدا ھاتووە: خاتوو (عایشە - خ) دەڵێت: ئەو ژنانەی کۆچیان دەکرد، پێغەمبەر ﷺ بەم ئایەتی: [یاأیھا النبي إذا جا‌ءکَ المؤمنات یبایعنک] ھەتا [غفور رحیم] تاقیی دەکردنەوە، ھەر ژنێ ئیقراری بەمانای ئەم ئایەتە کردبا، پێغەمبەر ﷺ پێیدەیفەرموو: ((قد بایعتک کلاما..)) واتە: تەنھا بەقسە بەیعەتی لێوەردەگرتن، نەک بە دەست لەناو دەستنان و تەوقە. خاتوو عایشە دەڵێت: (ولا واللە مامست یدە ید امرأة قط في المبایعة، مایبایعھن إلا بقولە: قد بایعتک علی ذلک)) ژمارەی فەرموودە: ٤٨٩١. واتە: بەخوا سوێند بێت، پێغەمبەر ﷺ قەت دەستی لەدەستی ژنان نەکەوتووە لە (بەیعەت) وەرگرتندا، بەڵکو پێیدەیفەرموو: بەیعەتم لێ وەرگرتیت لەسەر ئەوە خوا فەرمانی پێکردووە. 

سەیرێکی (المفصل) بەرگی ٣/ل٢٣٩ بکە. خۆ ئەگەر پێچەوانەکەی دەستکەوت و صەحیحیش بوو، دەبێ تەئویل بکرێت. سەیرێکی (الجھاد والقتال فی السیاسة الشرعیة - دکتۆر محمد خیر ھیکل/بەرگی ٢ لاپەڕە:١٠٤٥ بکە).


سەرچاوە/ ژنان و کاروباری ژنان لە ئیسلامدا - نوسینی: شێخ ئەحمەد کاکە مەحموود