20- پرس و راوێژ لەسەر چوونى ژنان بۆ بەرێکردنى مردوو (تشييع الجنازة).؟


نووسین و وەڵامدانەوەی شێخ ئەحمەد کاکە مەحموود


وەڵام/
1- ژنان بۆیان هەیە لە نوێژکردن لەسەر مردوودا بەشدارى پیاوان بکەن، بەڵام ڕەچاوى (حیجاب) و خۆ داپۆشین بکەن.
2- بۆ نوێژ کردن لەسەر مردوو، (ئیمام) لەلاى سەرى نێرینەدا دەوەستێ و بۆ مێینەش دەبێ لە ناوەراستیدا بوەستێ، وە ژنان نابێ دواى مردوو بکەون بۆ سەر گۆڕستان.
3- هاوار هاوارو دەنگ بەرزکردنەوە لەسەر مردوو حەرامەو رێ پێ نەدراوە.. بەڵام بەهێواشیى و لەسەر خۆ گریان حەڵاڵە.
4- ژن دەتوانێ مێردى مردووى بشۆرێ، هەر وەکو پیاو دەتوانێ ژنى مردووى بشۆرێت، چونکە: (عەلى کورى ئەبو تالیب) خاتوو (فاتمە)ى خێزانى شۆریى، (ئەسماى بنت عیسا)یش (ئەبووبەکرى صدیق)ى مێردى شۆریى، (خوا لە هەموویان رازى بێ).
5- ژنى حەیزدار دەتوانێ ژنى مردوو بشۆرێ و کوفنیشى بکات.
6- پیاو دەتوانێ ژنى مردو بخاتە ناو گۆڕەوە، ئەگەر مەحرەمیش نەبن.
7- سەردانى گۆڕستان بۆ ژنان دروست نییە، چونکە پێغەمبەر ﷺ فەرمووى: ((لعن الله زائرات القبور)). (ضعيف، ضعفه الألباني فى صحيح وضعيف الجامع 4691) ئەم دروست نەبوونەش لەبەر ئەمانەیە:
- ژنان بە زوویى حاڵەتى خۆیان دەشێوێنن و دەیکەنە هەراو هاوار.
- ئەگەر زۆر زۆر بچنە گۆڕستان، ئەو دەورووبەرە قەرەباڵغ دەبێ و خەڵکانى نا لەبارو خراپیش لێیان کۆ دەبنەوە.

(تێبينى: سەردانى ژنان بۆ سەر گۆرستان لەسەر ڕاى (جمهور) درووسته، ئەوەش مەزهەب و ڕاى ئەبوحەنيفەو قەولێكى ئيمامى ماليكەو ڕاى پەسەنديش لاى شافعييەكان درووستە بەڵام بەمەرجى دووربوونى ژنان لە فيتنەو تێكەو لێكەيى، وە لە ريوايەتێك لاى حەنبەلييەكانيش درووستە، ئەم ڕايەش ئيبن حەزم هەڵيبژاردووە. بڕوانە: (رد المحتار 2/242, مواهب الجليل 2/237, المجموع 5/310-311, المبدع 2/284, المحلى 3/388).
ئەو فەرموودەيەش (لعن الله زائرات القبور) فەرموودەيەكى لاوازەو (ئەبو ساڵەح بازام) ريوايەتى كردووەو زۆربەى فەرموودە ناسانى كۆن و نوێ و ئەوانەى فەرموودە نقڵ دەكەن ئەم كەسەيان بەلاواز داناوە.
تەنانەت كاتێ پرسيار كرا لە ئيمامى ئەحمەد لەسەر رۆشتنى ژنان بۆ سەر قەبران فەرمووى: هيوادارم كە هيچ گرفتێكى شەرعى تێدا نەبێت، چونكه عائيشەى دايكمان سەردانى گۆڕى براكەى كردووەو ئەو فەرموودەى ئيبن عەباسيش (لعن الله زائرات القبور) فەرموودەيەكى لاوازە. بڕوانە: (التمهيد 3/234)
تەنانەتى فەرموودەى ڕاست و درووست هەيە كە بە شێوەيەكى گشتى مۆڵەتى داوە بە سەردانى گۆڕستان بۆ هەردوو ڕەگەز (ژن و پياو). (حديث بريدة قال رسول الله ﷺ: كنت نهيتكم عن زيارة القبور فزوروها. رواه مسلم). (ئەم تێبينيه لە ئامادەكردنى لێكۆڵەرى فەرموودەكانى ئەم بابەتەيە. عيرفان ئەحمەد كاكە مەحموود)

8- سوننەتە ژن لە (5) پارچەدا کوفن بکرێ: دەرپێیەک، سەرپۆشێک بۆ سەر سنگى، کراسێک لەبەرى دەکەن، دوو پارچەشى تێوە ئاڵێنن.
9- قژى ژنان دەکرێ بە سێ (پەلکە)و بەناو شانیدا بەر دەدرێتەوە.
10- هەقە لەباتى بە کارهێنانى (مەرحوم، مەغفور لە، خوا لێخۆشبوو)، بگوترێ (رحمه الله / خوا لێى خۆش بێت).
11- بە دەم و چاو کوتان و داڕنینى یەخەى کراس – وەکو ژنان دەیکەن – نا دروست و حەرامە، چونکە پێغەمبەر ﷺ دەفەرمووێ: ((ليس منا من ضرب الخدود، أوشق الجيوب، أو دعا بدعوى الجاهلية)). (صحيح مسلم ، كتاب الإيمان، باب تحريم ضرب الخدود وشق الجيوب والدعاء بدعوى الجاهلية، حديث : ‏173) بۆیە هەقە لەکاتى بەڵاو نارەحەتیدا بەئارام بن و چاوەروانى پاداش بن لاى خوداى گەورەو میهرەبان.


والله أعلم

ئەحمەد كاكە مەحموود