لاساریی و لاری لێدانی‌ پیاو له‌گه‌ڵ خێزانی‌..! به‌شی (1)

لاساریی و لاری لێدانی‌ پیاو له‌گه‌ڵ خێزانی‌..! 

ئه‌شقیبوونی‌ پیاو...!

به‌شی یه‌كه‌م

 له‌پێشه‌وه‌گوتمان: واده‌بێ ژن و پیاو، هیچ كێشه‌یه‌كیان نییه‌و، هه‌ردوولا ڕێزو حورمه‌ت له‌یه‌ك ده‌گرن و، مافی ژن و مێردی یه‌كدی جێبه‌جێ ده‌كه‌ن، ده‌شكرێ هه‌ردوولا ئه‌شقی ببن و سنووری ژن و مێردی ببه‌زێنن،ئه‌وه‌بوو بۆ ژنه‌كه‌ خوا له‌ پێشه‌وه‌ فه‌رمووی: [واللاتی‌ تخافون نشوزهن....] وبۆ چاره‌سه‌ری ئه‌شقیبوونه‌كه‌شی‌ سێ خاڵ‌ دیاریكرا، وه‌بۆ ئه‌شقیبوونی پیاوه‌كه‌ش قورئان ده‌فه‌رمووێ: [وإن امرأة خافت من بعلها نشوزا أو إعراضا فلا جناح علیهما أن یصلحا بینهما صلحا والصلح خیر...] 4/128. واته‌: ئه‌گه‌ر ژنێك هه‌ستی كرد كه‌ مێرده‌كه‌ی ئه‌شقیبووه‌، یان ڕووی لێ وه‌رده‌گێرێ و ڕوویخۆشی ناداتێ، ژن وپیاوه‌كه‌ ده‌توانن هه‌وڵی ڕێكه‌وتن بده‌ن: ژنه‌كه‌ ده‌ست له‌ هێندێ هه‌ق و هقووقی خۆی هه‌ڵبگرێت، پیاوه‌كه‌ش قبووڵی بكاو به‌و شێوه‌یه‌ ئه‌وهه‌رایه‌ بكوژێننه‌وه‌، بێ شك ئاشتبوونه‌وه‌ له‌و هه‌راو كێشه‌و دڕدۆنگیه‌ باشتره‌... ڕاسته‌ ژنی ژیرو فامیده‌ هه‌رگیز ناهێڵێ په‌یوه‌ندی ژن و مێردی بچڕێت، ئه‌گه‌رچی له‌ پێناو ئه‌وه‌شدا، بڕه‌ زیانێك له‌ خۆی بدات، چونكه‌ له‌ده‌ستدانی ماره‌یییه‌كه‌ی باشتره‌، تا له‌سه‌ر خانه‌و لانه‌ی چه‌ند ساڵه‌ی هه‌ڵفڕێنرێ و ته‌ڵاق بدرێ.(ته‌ماشای‌ ((فتح الباری‌)) به‌رگی‌(8)، ژماره‌ی‌ فه‌رمووده‌:4601 بكه‌).
به‌پێی قسه‌ی پێشینان، پیاو هه‌بووه‌ – بێ هۆ – حه‌زی له‌ناوچاوی خێزانه‌كه‌ی نه‌كردووه‌و، خێزانه‌كه‌ی به‌ده‌ستیه‌وه‌ گیرۆده‌ بووه‌، ژنه‌كه‌ش – سروشتی پیاوه‌كه‌ی ناسیوه‌ – هه‌ڵساوه‌ به‌ژیرانه‌ له‌گه‌ڵیا ڕێكه‌وتووه‌و له‌سه‌ر ماڵ‌ و حاڵی خۆی ماوه‌ته‌وه‌و ئه‌و ئاگره‌ی كوژاندۆته‌وه‌، ژنی وایشبووه‌ – بێ هۆ – حه‌زی له‌ هاوڕێتی مێرده‌كه‌ی نه‌كردووه‌، ئه‌و ژنه‌ هه‌ستاوه‌ – له‌به‌رئه‌وه‌ تووشی گوناح نه‌بێ – ماره‌یییه‌كه‌ی قه‌ره‌بۆ كردۆته‌وه‌ بۆ پیاوه‌كه‌ی و (خولع)ی لێ قبوڵكردووه‌، وه‌كو له‌پێشه‌وه‌ باسمان كرد.

دانانی‌ كه‌یخودا (حه‌كه‌م) له‌ نێوان ژن و مێردا:

جا ئه‌گه‌ر ئه‌و ژنه‌ ناكۆكه‌ له‌گه‌ڵ‌ پیاوه‌كه‌ی، به‌هیچ شتێ دانه‌مركایه‌وه‌ (نه‌ به‌ ئامۆژگاریی، نه‌به‌ جیاكردنه‌وه‌ی جێی نوستن، نه‌به‌ سووكه‌ لێدان) وه‌ منداڵ و خزم و كه‌س وكار – بگره‌ خه‌ڵكانی تریش – پێیانزانین، ئایینی پیرۆزی ئیسلام – هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و ده‌زگایه‌ هه‌ڵنه‌وه‌شێته‌وه‌و نه‌گاته‌ ته‌ڵاق – بڕیارێكی تر ده‌دات، به‌هیوای چاره‌سه‌رو نه‌ڕوخاندنی ده‌زگاكه‌.
 چاره‌سه‌ره‌كه‌یش ناردنی‌ دووناوبژیكه‌ره‌، یه‌كێ له‌خزم و كه‌سی پیاوه‌كه‌، یه‌كێ له‌كه‌س و كاری ژنه‌كه‌، دیاره‌ ده‌بێ هه‌ر كه‌سه‌یان به‌خزمی خۆی ڕازی بێ، له‌كه‌ش و هه‌وایه‌كی پاكدا – بێ لایه‌نگری – ده‌یاننێرێ‌ له‌ جێگایه‌ك كۆ ببنه‌وه‌ بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی هه‌راو كێشه‌كه‌یان و، پاشان ڕاماڵینی و ئاشتكردنه‌وه‌یان، جا ئه‌گه‌ر سه‌ركه‌وتوو بوون، ئه‌گه‌رچی – ئه‌گه‌ر ئه‌وان نیه‌تیان باش بێت – نزیكه‌ خوا سه‌ریان بخا و ڕێ چاره‌سه‌ر بدۆزنه‌وه‌، ئه‌مجاره‌ش منداڵ‌ و ژن و پیاوه‌كه‌ ماڵ‌ وێران نه‌بن و، خزم و كه‌س وكاریش دڵ‌ بریندار نه‌بن له‌به‌ر ئه‌وان.


وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ژنان و كاروباری‌ ژنان له‌ ئیسلامدا .. نووسینی‌/ شێخ ئه‌حمه‌د كاكه‌ مه‌حموود


بەروار2020/04/01سەردان 523