زۆرترین خوێندراوە
وەسیەت بۆ باب و دایک و خزمان پێویستە.!درووستکردنى ئاسمانەکان و زەویی.ئیمان و مه‌عنه‌ویه‌ت لای مامۆستامەسرەفى زیندانى لەسەر کێ دەبێ..؟!ئەو منداڵانەى بە منداڵى دەمرن و باوک و دایکیان کافرن، حوكميان چيە؟نیکاحى موتعە.؟دیداری بەرێز مامۆستا کرێکار - دیداری دووەم (2) کامیان هەڵدەبژێرى (گۆشەگیری، یان جموجووڵ) ؟پرسیارێكی سه‌یرو سه‌مه‌ره لەسەر فرە پياوى؟!
پرسیارێكی سه‌یرو سه‌مه‌ره؟!
ئه‌حمه‌د كاكه مه‌حموود
له‌وانه‌یه هێندێ ئافره‌ت بڵێت: باشه! كه ئه‌و هه‌موو پاساوه‌ت هێنایه‌وه بۆ ڕێ پێدان به هێنانی ژنی دووه‌م، یان سێیه‌م و چواره‌م، ئه‌ی بۆچی هه‌رهه‌مان پاساو نابنه هۆی فره مێردی بۆ ژنان؟ ئه‌گه‌ر ژنێك مێرده‌كه‌ی تووشی حاڵه‌تێك له‌و حاڵه‌تانه بوو، ئاخۆ ته‌لاَقی لێ وه‌رگرێ باش بێت ؟ یان بچێت مێردێكی تر بكاو، با هه‌ردووكیشیان مێردی بن !
وه‌ڵامی پرسیاری وا، واده‌زانم هه‌موو ژنێكی ژیرو خاوه‌ن هۆش ده‌یزانێ و، ده‌شزانێ كه فره مێردی بۆژنان شه‌رعیه‌تیشی هه‌بێ و منداڵه‌كانیش به‌ناشه‌رعیی ده‌رنه‌چن، هه‌رگیز شتی وا ده‌ست ناداو ناكرێ، چونكه خوای گه‌وره – به‌پێی سروشت – پیاوی وه‌ك ئامێر دروستكردووه، چۆن كاری پێ ده‌كه‌یت و، له چ جێگایه‌ك كاری پێده‌كه‌یت، ده‌كرێ و ده‌گونجێت، ژنیش وه‌كو (زه‌رف) ده‌بێ شتی تێ بكرێ، بێگومان ئه‌گه‌ر ڕیگه بدرێت كه چه‌ند كه‌سێك هاتووچۆی یه‌ك ژن بكه‌ن و تێكه‌ڵی بكه‌ن، ئه‌و نوتفه‌یه تێكه‌ڵ ده‌بێ و، نازانرێ منداڵه‌كه به‌كامیان بدرێ؟ له‌و لایشه‌وه چه‌ند پیاوێك هاتووچۆی ژنێك بكه‌ن، ئاخۆ نۆره‌یان بۆ دابنرێ؟ كامیان ته‌مه‌نی زۆر بێ، ئه‌وه‌یان پێش بخرێت؟ یان ژنه‌كه خۆی كه‌سێكیان دیاری بكا.؟
ئێمه‌ش ئه‌م پرسیاره ده‌كه‌ین و ده‌ڵێَین: ئایا شتی وا ده‌كرێ و، سروشتی ئه‌و ژنه – وه‌كو ئاژه‌ڵ – ئه‌وه‌ی پێ قبوڵ ده‌بێ‌و، ئه‌و چه‌ند پیاوه ده‌یانكرێ پێكه‌وه؟ له‌ولایشه‌وه ده‌بێ منداڵ و به‌رهه‌می بۆ كامیان بێت؟! وه‌ئایا سۆزو خۆشه‌ویستی له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكی ئاوادا، وه‌كو خۆشه‌ویستی و سۆزی نێوان ژن و پیاوێكه به ته‌نها – دووبه‌دوو – بۆ خۆیان به ئاسووده‌و بێ هه‌راو كێشه بژین ؟ له‌ولایشه‌وه سروشتی ئاده‌میزاد -به‌ئیسلامیی و نائیسلامییه‌وه – له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌بووه‌و نه‌یكراوه كه‌ژنێك چه‌ند مێردێكی هه‌بێت، ئینجا بۆ مه‌سه‌له‌ی تێركردنی ئاره‌زووی جنسیی ژنه‌كه، ئه‌گه‌ر مێرده‌كه‌ی نه‌یتوانی تێری بكات – له‌به‌ر نه‌خۆشیی، یان له‌به‌ر پیریی، یان له‌به‌ر هه‌ر هۆیه‌ك بێت – ده‌توانێ پێشنیاری خۆی ئاڕاسته‌ی دادگا بكاو، سكاڵاكه‌ی بگه‌یه‌نێته ئه‌وێ، بێگومان دادوه‌ر لێكیان ده‌كاته‌وه، پاش لێكۆڵینه‌وه له‌داواو سكاڵای ژنه‌كه. (المرأة بین الفقه والقانون).
سه‌رباری ئه‌وانه‌یش هه‌موو، فره‌ژنی له ئیسلامدا نه (واجب)ـه‌و نه(سوننه‌ت)، به‌ڵكو بۆ دورخستنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵه خه‌ڵكێكی زاڵم و سته‌مكاره له خواردنی ماڵ‌و دارایی كیژه هه‌تیوه‌كانه له ڕێی ماره‌كردنیانه‌وه، قورئان به‌و ته‌ماحبازانه ده‌ڵێ: ئه‌گه‌ر له ماره كردنی ئه‌و كچه بێ بابانه‌دا ده‌ترسان ماڵ‌و سامانه‌كه‌یان بخۆن، ده‌سا واز له‌وانه بێنن، بچن ژنی تر له‌به‌ر ده‌ستاندا هه‌یه‌و تا چوار ماره بكه‌ن، كه‌وابوو ئه‌م مه‌سه‌له‌ی فره‌ژنیه له‌ڕێیه‌كی دووره‌وه سه‌ری هه‌ڵداوه‌و، به كۆمه‌ڵێ مه‌رجه‌وه هاتووه، واته: له‌به‌ر خۆی (ته‌شریع) نه‌كراوه‌و، ئه‌ونده شتێكی گرنگ نییه له دینی ئیسلامدا، بۆیه به ((ئه‌گه‌ر)) و ((گریمان))ـه‌وه باسی ده‌كات: ((وإن خفتم أن لا تقسطوا فی الیتامی...)). له ئایه‌تی پاش ئه‌وه‌شدا ده‌فه‌رمووێ: ((فإن خفتم ألا تعدلوا فواحدة أو ماملكت أیمانكم...)) دواتر ده‌فه‌رمـووێ: ((ذلـك أدنـی ألا تـعـولـوا)) گـرتـنی ڕێـگه‌ی یه‌ك ژنی نزیكتره به (عه‌دل)ـه‌وه، كه‌وابوو بێ هۆی شـه‌رعیی هـه‌ڵمـه‌كـوتـنه سـه‌رفـره‌ژنـی، چـونـكه بـه‌نـاعـه‌دالـه‌تیـیـه‌وه نـزیـك ده‌بنـه‌وه‌و، لــه حـاڵــه‌تی ئاواشـدا فـره‌ژنـی حـه‌رام ده‌بـێ، ئـه‌گـه‌ر چـی نیـكاحه‌كه‌ش لای زاناكان به‌دامه‌زراو دابنرێ.
من واده‌زانم ئه‌وه‌ند كه ئیسلام ئه‌گه‌رو نه‌گه‌ر ده‌خاته به‌رده‌م فره ژنی، مه‌به‌ستی ئه‌وه‌یه‌كه مرۆڤه‌كان هه‌تا بتوانن لێی دوركه‌ونه‌وه‌و، بچنه‌وه بۆ لای یاسای یه‌ك ژنیی و، له‌گه‌ڵ یه‌ك ژندا تێهه‌ڵچن، خۆئه‌ر له (قه‌ید)و (قیوود)ی ئایه‌ته‌كه‌ش ورد ببینه‌وه، ئه‌وا ده‌زانین كه فره‌ژنی بۆ خۆشیی و ڕابواردن نییه، بۆ تۆڵه سه‌ندن نیه له ژنی یه‌كه‌م، یان له‌كه‌س و كاره‌كه‌ی، بۆیه ده‌توانرێ له‌لایه‌ن كاربه‌ده‌ستانی ده‌وڵه‌تی ئیسلامییه‌وه، كۆمه‌ڵێ مه‌رجی تری بۆزیاد بكرێ و، هێندێ شتی (تعدیل)بكرێ، دیسانه‌وه ئه‌گه‌ر سه‌یری زه‌ره‌رو زیانه‌كانی فره‌ژنی بكرێ و، ئێستاش پێشه‌وا (عومه‌ر) – خوای لێ ڕازی بێت - له‌ژیاندا بووبا، ڕایده‌گرت، هه‌روه‌كو ساڵی گرانیه‌كه، بڕینی ده‌ستی دزی ڕاگرت، یان به جارێ سێ ته‌ڵاقه‌كه‌ی ده‌خست، یان به‌ش (مؤلفة القلوب)ی ڕاگرت. ئه‌مه‌ش نابێته مانای گۆڕین و ده‌ستكاری بڕیاره‌كانی خوا، به‌ڵكو كاری وا ده‌بێته هانده‌ری پیاده‌كردنی بڕیاره‌كانی خوا، چونكه كه‌ده‌ستی دز له‌و كاته‌دا نابڕێ، بۆ ئه‌وه‌یه كه دۆڵه‌مه‌نده‌كان له هه‌ژاران بپرسنه‌وه، سێ ته‌ڵاقه (أنت طالق ثلاثا) به كه‌ڕه‌تێ ده‌خات، بۆ ئه‌وه‌یه خه‌ڵكی له ته‌ڵاق خواردن ده‌سهه‌ڵگرێ، ئه‌مه‌یش كه ڕێ له فره‌ژنه ده‌گیردرێ، بۆ ئه‌وه‌یه خه‌ڵكی به عه‌داله‌ت ڕه‌فتار له‌گه‌ڵ ژنان بكه‌ن.
ئەحمەد كاكە مەحموود / سه‌رچاوه: كتێبی ژنان و كاروباری ژنان له ئیسلامدا
بەروار2020/04/01سەردان 1780
پێشەکیی - ژنان و كاروبارى ژنان لە ئيسلامدا قورئان گرنگی بە ژنان و کاروباری ژنان دەدات.! پێکھاتەی جەستەی ژن و پیاو لێکجودایە.! بێحورمەتی کەناڵە سێکسیە بازرگانیەکان بەرامبەر بە ژنان.! چه‌ند خوویه‌كی جاهیلیه‌ت به‌رامبه‌ر به ژنان و چاره‌سه‌ریان له ئیسلامدا (1+2) چه‌ند خوویه‌كی جاهیلیه‌ت به‌رامبه‌ر به ژنان و چاره‌سه‌ریان له ئیسلامدا (3+4) چه‌ند خوویه‌كی جاهیلیه‌ت به‌رامبه‌ر به ژنان و چاره‌سه‌ریان له ئیسلامدا (5+6) چه‌ند خوویه‌كی جاهیلیه‌ت به‌رامبه‌ر به ژنان و چاره‌سه‌ریان له ئیسلامدا (7+8) کیژانی ھەتیوو بێ باب، گەلێ ستەم وناھەقیان لێدەکرا.! فره ژنێتی..! فره ژنی له چه‌ند ڕوویه‌كه‌وه پێویسته.! پرسیارێكی سه‌یرو سه‌مه‌ره لەسەر فرە پياوى؟! ئەگەری سەرھەڵدانی ئاڵۆزی لە فرە ژنییدا.؟ فره ژنێتی پێغه‌مبه‌ر "صلى الله عليه وسلم" ماره‌یی ژنان.! ئایا مارەیی سنووری بۆ دادەنرێت ؟
