گەشتنى خێری قورئان بە مردوو.؟

(وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلاَّ مَاسَعَى) بۆ هیچ ئادەمیزادێک نییە، پاداشتى کردەوەى خۆى نەبێ، ئەوکارانە نەبێ کاتى خۆى هەوڵى بۆ داوەو کردوویەتى. پێشەوا (شافیعیى و مالیک)- خوا لێیان ڕازى بێت- هەردوو لەم ئایەتەوە وەریان گرتووە کە پاداشتى قورئان خوێندن بە مردووان ناگا، ئەگەرچى "هەدیە"شى بۆ بکەن، چونکە ئەوە هەوڵ و کۆششى خۆى نییە، بەڵام پێشەوا (ئەحمەد)و دەستەیەکى ترى زانایان ڕایان وایە کە: پاداشتى (قراءة) بە مردووان دەگا، بەمەرجێ کە بە پارەو پوول نەخوێنرێ. (وأن سعيه سوف يرى) وە بێگومان هەوڵ و کارەکەى لە دواییدا لە ترازووەکەیدا دەبینرێت. (قال إبن أبي العز: إتفق أهل السنة: أن الأموات ينتفعون من سعي الأحياء بأمرين: أحدهما: مانسب إليه فى حياته. الثاني: دعاء المسلمين واستغفارهم له. وأما الصدقة والحج على نزاع فيها يصل إليه من ثواب الحج. فعن محمد بن الحسن: أنه إنما يصل الميت ثواب النفقة والحج للحجاج. وعند عامة العلماء: ثواب الحج للمحجوج عنه وهو الصحيح، واختلف فى العبادات البدنية: كالصوم والصلاة وقراءة القرآن والذكر. فذهب (أبو حنيفة وأحمد وجمهور السلف) إلى وصولها. والمشهور من مذهب الشافعى ومالك عدم وصولها، وذهب أهل البدع من أهل الكلام إلى عدم وصول شئ البتة، لا الدعاء ولاغيره، وقولهم هذا مردود بالكتاب والسنة. (المحقق على كتاب شرح أصول إعتقاد أهل السنة والجماعة، للدكتور أحمد بن سعد بن حمدان الغامدي- الاستاذ بقسم العقيدة- بجامعة أم القرى مكة المكرمة). واتە: ئیبن ئەبی العیز دەڵێ ئەھلی سووننە دەڵێن: مردوو سوود مەند دەبن لە ھەوڵ و کۆششی کەسە زیندووەکانیان، بە دوو شێوە، یەکەم: ئەوەی لە ژیانی خۆیدا ئەنجامی داوە لە پاش مردنی بۆی دەگەڕێتەوە، دووەم: دوعاو نزاو لێخۆشبوونی موسوڵمانان بۆی، وە ھەروەھا بەخشش و حەجیش بە مردوو دەگات، لەگەڵ دووڕایی و جیاوازی لەسەر گەیشتنی پاداشتی حەج بە مردوو. لە محەممەدی کوڕی حەسەنەوە ھاتووە کە: پاداشتی بەخشش و حەج بە مردوو دەگات، وەلەلای زۆرینەی زانایان پاداشتی حەج بە حەج بۆکراوەکە دەگات، کە ئەم بۆچوونەش ڕاست و درووستە، بەڵام ئەوەی جێی مشت و مڕ بێت ئەوەیە کە ئایا بەندایەتییەکانی دی وەک: نوێژو ڕۆژوو خوێندنی قورئان و زیکر، بە مردوو دەگات؟ پێشەوا ئەبوحەنیفەو ئەحمەدو ڕای زۆرینەی سەلەف لەسەر ئەوەیە کە بەڵێ پاداشتی ئەم بەندایەتیانەش بە مردوو دەگات، بەڵام ڕای ڕوون و ئاشکرا لای مەزھەبی شافعی و مالیک ئەوەیە کە بە مردوو ناگات، وە ڕاوبۆچوونی ئەھلی گومڕا وەک  ئەھلی کەلام ئەوەیە کە ھیچ شتێک بە مردوو ناگات، نە دوعاو نزاو نە ھیچ شتێکی دی، وە وتەی ئەم دەستە گومڕایە ڕەتکراوەتەوە بە بەڵگەی قورئان و سوننەت.

 ئەم نووسینە لێکۆڵەری کتێبـی (شرح أصول إعتقاد أھل السنة والجماعة)ی ئیمامی لالەکائی، دکتۆر ئەحمەد الغامدی مامۆستای کۆلێژی بەشی بیروباوەڕ لە زانکۆی (ئوم القوڕا) لە مەککەی پیرۆز، نووسیویەتی.


والله أعلم.

ئەحمەد كاكە مەحموود