ئایا بەکارهێنانی هەرمادەیەک بۆ گۆڕینی ڕەنگی موو، دروستە.؟

وەڵام: ئیمامی (موسلیم) لە (جابر بن عبدالله) دەگێڕێتەوە کە ڕۆژی (فەتحی مەککە) باوکی (ئەبووبەکری صدیق)یان هێنا بۆلای پێغەمبەر ﷺ سەرو ڕیشی لەسپێتیدا دەتگوت (سەغامە)یە، (سەغامە: گیایەکە: گوڵ و بەرەکەی هەردوو سپین) پێغەمبەریش ﷺ فەرمووی: ((غيّروا هذا بشيء واجتنبوا السواد)). (صحيح مسلم، كتاب اللباس والزينة، باب في صبغ الشعر وتغيير الشيب، حديث : ‏4018). واتە: ئەم ڕەنگە سپیەی (سەروڕیشى) بەشتێک بگۆڕن، بەڵام لە ڕەش دوور بگرن.

هەر ئیمامی (موسلیم) فەرموودەیەکی دی دەهێنێت: ((إن اليهود والنصارى لايصبغون فخالفوهم)).(صحيح البخاري، كتاب أحاديث الأنبياء، باب ما ذكر عن بني إسرائيل، حديث : ‏3293) واتە: جوولەکەو گاور بۆیە ناکەن (واتە: ڕەنگی سەرو ڕیش) ناگۆِرن، ئێوە ئەی موسڵمانان ! خۆ لەوان جیا بکەنەوە، واتە: ڕەنگی سپی سەرو ڕیشتان بگۆڕن.

- ئیمامی نەوەوی دەڵێت: گۆڕینی ڕەنگی موو بۆ پیاوان  و ژنان بەڕەنگی زەرد یا سوور، کارێکی پەسەند و (مستحب)ە، بەڵام بەڕەنگی ڕەش حەرامە (واجتنبوا السواد) بەڵگەیەتی.

- (ئیبن حەجەری عەسقەلانی) دەڵێ: بەکارهێنانی ڕەنگی ڕەش لەکاتی جیهادا هەندێ زانا ڕێی پێداوە، زانای وایش هەیە لەهەموو کاتدا ڕێی پێداوە، دەستەیەکیش لە زانا پێشینەکان ڕێیان پێداوە، لەوانە: (سعد بن أبي وقاص، عقبة بن عامر، الحسين، الحسن، جريرة).. هتد، پاش ئەوانیش زانا گەلێک ڕێیان پێداوە، ئینجا سەبارەت بەو فەرموودەیە کە دەفەرمووێ: (جنبوا السواد) بۆ کەسێکە بەتەواوی سەری سپی بووبێت و بەڕەنگ  و ڕوخساریشیەوە دیار بێت، بەڵام کەسێک لا و بێ و مووی سەرو ڕیشی سپی بوبێ، دەتوانێ ڕەشی بکات: ((كنا نخضب بالسواد إذا كان الوجه جديدا، فلما نفض الوجه والأسنان تركناه)). (رواه ابن أبي عاصم في كتاب الخضاب، كما قال في الفتح، ص: 80-90. قال الألباني في غاية المرام: هذا مقطوع ، فلا حجة فيه أصلا) (ئیبن قەییم) دەڵێ: ئەگەر کەمێک لە ڕەنگی رەش تێکەڵی خەنە بکرێ و سەروڕیشی پێ ڕەنگ بکرێت، ئەوە لە حاڵەتی ئاوادا قەیدی نییە، چونکە ڕەنگی مووەکە لەنێوان ڕەش و سووردا ڕەنگ دەداتەوە، دیسان ئەگەر ئەو ڕەنگە ڕەشە، پیاوێکی پیر بۆ خەڵەتاندنی ژنان بەکاری بێنێت، یان ژنێک بۆ چەواشەکردنی پیاوان بەکاری بێنێت، بێگومان حەرامە، خۆ ئەگەر بۆ ژنهێنان و مێرد کردن نەبوو، هیچ قەیدی نییە، دەڵێ: (وقال ابن القيم رحمه الله في زاد المعاد: صَحّ عن الحسن والحسين رضي الله عنهما أنهما كانا يخضبان بالسواد). واتە: ئیبن قەییم لە کتێبی زاد دا دەڵێ: کە هەردوو ئیمامى حەسەن و حوسەین بۆیەى ڕەشیان بەکار دەهێنا. (وە زۆرێکى تریش لە هاوەڵان ڕەنگى ڕەشیان بەکارهێناوە، لەوانە: عومەرى کوڕی خەتاب، عوسمانى کوڕی عەففان، عەلى کوڕی ئەبوتالیب، سەعدى کوڕی ئەبی وەقاص، عەمرى کوڕی عاص، موغیرەى کوڕی شوعبە، جورەیرى کوڕی عەبدوڵڵا، عەقبەى کوڕی عامری جوهەنى.. وە دەیان هاوەڵی دی کە لێرەدا ناکرێ ناویان بهێنین. لێکۆڵەر).

کەوابوو ژن  و پیاو هەردوو دەتوانن – بەمەرجێ – بۆ چەواشەکاری  و تەدلیس نەبێ – ڕەنگی موویان، بگۆڕن بەهەر ڕەنگێک خۆیان دەیانەوێ، واتە: پیاوەکە لەبەر ژنەکەی خۆی  و، ژنەکەش بۆ پیاوەکەی خۆی بێت، بۆیە هەقە ئافرەتانی بێ مێرد، بەهیچ شێوەیەک نزیکی ئەو بۆیە و ڕەنگ کردنە نەکەونەوە، تا چەواشەی ئەم و ئەو نەکەن  و بیانخوازن بەنرخی لاویەتی، کەچی وایش نەبێ.

 والله أعلم.

ئەحمەد كاكە مەحموود