ئایا دروستە ژنان خشڵ  و زەنبەر بەکار بێنن.؟

وەڵام: خۆ جوانکردن و خۆ ڕازاندنەوە – لەسنووری خۆیدا – بەجل و بەرگی جوان و، پاک  و تەمیزیی لاشەو جەستە بۆ ژنان شتێکی حەڵاڵ و ڕێ پێدراوە لە ئیسلامدا، خودا دەفەرموێ: (قل من حرم زينة الله التي أخرج لعباده والطيبات من الرزق). الأعراف: 32. نەک هەر ڕێپێدراو بێت، بەڵکو ئەوەند کە ئیسلام باسی پاک و تەمیزیی  و خۆجوانکردن  و خۆ ئارایشدان دەکات، هیچ ئایین و بیرۆکەیەک بەلایدا نەچووە.
خشڵ و زەنبەر بۆ ژنان – بەتایبەتی ژنانی مێرددار – شتێکی (مستحب) و کارێکی پەسەندە، ئیمامی (ئەحمەد)لە خاتوو (عائیشە)وە – خودا رازیى بێت لێى – دەگێرێتەوە و دەڵێ: ((كانت امرأة عثمان بن مظعون تخضب وتتطيب فتركته، فدخلت علي فقلت: أمشهد أم مغيب؟ فقالت: مشهد، عثمان لا يريد الدنيا ولا يريد النساء..)). واتە: هاوسەرەکەی (عوسمانی کوڕی مظعون) خەنەی دەگرت و، بۆنخۆشی بەکاردەهێنا، جا بۆ دوایی دیتم وازی لێهێنا وەو هاتە سەردانم، منیش پێمگوت: لە ماڵە (عوسمان) یا نا ؟ (عائیشە-خودا لێى رازیى بێت) وایزانی بۆیە خەنەو بۆنخۆشییەکەی جارانی نەماوە، عوسمانی مێردی لە ماڵ نییە) ئەویش گوتی: لە ماڵە، بەڵام نەدنیای دەوێ، نە ژنان. عائیشە دەڵێ: پێغەمبەر ﷺ هاتەوەو بۆم باسکرد، جا بۆ دوایی کە پێغەمبەر ﷺ بە عوسمان گەیشتبوو، پێیگوتبوو: ((أتؤمن بما نؤمن به؟)) واتە: ئاخۆ تۆش باوەڕت بەوە هەیە، ئێمە باوەڕمان پێی هەیە؟ گوتی: بەڵێ، ئەی پێغەمبەری خودا ! پێغەمبەریش ﷺ فەرمووی: ((فأسوة مالك بنا)). پەیڕەوی لە ئێمە بکە. واتە: نابێ پشت لە دنیا و لە ژنان بکرێت، مەگەر کەسێک نەخۆش بێ و توانای نەبێ، کەوابوو ئەو حاڵەتەت لەگەڵ ژنەکەت بگۆڕەو با ئەویش خۆ بڕازێنێتەوە بۆ تۆ. (ئەم باسە لە (نيل الأوطار)ى شەوکانی بەرگی 6، ل: 214 هاتووە. أخرجه أحمد (6/106) من طرق مختلفة قال في مجمع الزوائد (4/301): أسانيد أحمد رجالها ثقات. انظر: إرواء الغليل 7/78. وقال شعيب الأرنؤوط: حديث صحيح لغيره، وهذا إسناد ضعيف مؤمل بن إسماعيل سيء الحفظ).

بەڵێ.. لە بەشێک لە پەیوەندییەکانی ژن و مێردییە، خۆشەویستیی و سۆزو میهرەبانیی بۆ یەکتر، بەهەر شتێک ئەو خۆشەویستییە زیاد بکات، دەبێ هەم ژنان، هەم پیاوان هەوڵی بۆ بدەن، ژنان دەبێ – لەسنووری خۆیدا – هەمیشە هەوڵی خۆ جوانکردن  و خۆ ڕازاندنەوە بدەن بۆ مێردەکانیان، پیاویش هەروا بە جل و بەرگی جوان و خۆ شۆرین و چوونە گەرماوەوە – لە سنووری خۆیدا – دەبێ درێغی نەکات، ئەگینە پێچەوانەکەی دەبێتە مایەی کەم سۆزی و کەم دلۆڤانی و یەکێکی تر دڵی دەڕفێنێ...!
ژنان بە تایبەت وا خولقاون، پتر لە پیاوان حەزیان لە خۆجوانکردن و ئاراییشە، ئیتر لەهەر تیرەو خێڵ و هۆز و عەشیرەتێک هەبن، پلەی سیاسیی و خوێندەواریان هەر شوێنێک گەیشتبێ، بۆیە ژنە گوندنشینێک و خاوەن دکتۆرایەک هەردوو وەک یەک هەوڵ بۆ زێڕو زیوو و خشڵ و زەنبەرە دەدەن، من ناڵێم ئەوە مانای ئەوەیە کە ژنان بە سروشت خۆیان بەکەم دەزانن لە پیاوان، بۆیە سەد ئەوەندەی پیاوان خۆ خەریک دەکەن بە خشڵ و زەنبەرەوە بەمەبەستی خۆ شیرین کردن لای پیاوان، بەڵام لەواقیعدا شتێک هەیە کە ئاوا پاڵ بە ژنانەوە دەنێت کە هەموو هۆیەک بەکاربێنن بۆ خۆ جوانکردن، تەنانەتی خۆشیان ڕووت بکەنەوە، تا بەڵکو دە ئەوەندەی تر پیاوان حەزیان لێ بکەن!

ڕاستە ژنان بەسروشت حەزیان لە خشڵە، بۆیە قورئان لە سوورەتی (زوخروف:18) دەفەرموێ: (أو من ينشأ في الحلية وهو في الخصام غير مبين) هەر ئەمەیە کە زێرو زیوو ئاوریشم بۆ ژنان ڕەوایە، کەچی بۆپیاوان ڕێ نەدراوە: ((حرم لباس الحرير والذهب على ذكور أمتي وأحل لإناثهم)). (سنن الترمذي، الجامع الصحيح، الذبائح، أبواب اللباس، باب ما جاء في الحرير والذهب، حديث : ‏1687‏. وصححه الشيخ الألباني في إرواء الغليل، برقم: 277).

ژنانی بەر لە ئیسلام  و، ژنانی هاوەڵان لە سەردەمى ئیسلامدا، هەموو جۆرە خشڵێکیان بەکار دەهێنا: ئەنگوستیلەی هەمەجۆر، ئەنگوستیلەی پەنجەی دەست، پەنجەی قاچ، ئیمامی بوخاریی لە (ئیبن عەباس)ەوە دەگێڕێتەوە: دەڵێت: ((شهدت العيد مع النبي ﷺ فصلى قبل الخطبة، فأتى النساء فأمرهن بالصدقة، فجعلهن يلقين الفتخ والخواتيم في ثوب بلال)). (صحيح البخاري، كتاب تفسير القرآن، سورة البقرة، باب إذا جاءك المؤمنات يبايعنك، حديث : ‏4615) لە ڕیوایەتێکی تردا دەڵێت: ((.. فجعلت المرأة تلقي قرطها)). (صحيح البخاري، كتاب اللباس، باب القرط للنساء، حديث : ‏5551).


 والله أعلم.

ئەحمەد كاكە مەحموود