حوکمى زەواجی کاتی (مؤقت = متعة).؟

وەڵام: بنەمای دامەزراندنی ژن و مێردیی لە شەریعەتى ئیسلامدا، بە شێوەیەکی ئێجگارەکی و تۆکمەو مەحکەمە، واتە: نابێ کاتی بۆ دیاری بکرێ و ماوەی بۆ دابنرێت، بۆیە هەموو مارەکردنێکى لەو جۆرانە، بەناڕەوا دانراوە، لەوانە:

(زەواج المتعە)، واتە: مارەکردنی ژنان لەسەر مارەیەکی تایبەت و بۆ کاتێکی دیاریکراو (هەفتەیەک، مانگێک، ساڵێک...) تاد. ئەم نیکاح و مارەکردنە زاناکان بە کارێکى ناڕەواو حەرامی دادەنێن، ئەگەرچى (جەعفەر)یەکان ڕێیان پێداوەو بەحەڵاڵى دەزانن، (طوسي) مەزەب شیعیى دەڵێت: (نكاح المتعة مباح في شريعة الإسلام). بەڵام غەیری ئەوان، ڕەتى دەکەنەوەو دەڵێن: (وأما نكاح المتعة فجميع فقهاء الأمصار على تحريمها). (عەلی کوڕی ئەبوتالب) دەڵێ: ((أن رسول الله ﷺ نهى عن نكاح المتعة يوم خيبر، وعن لحوم الحمر الأهلية)). (صحيح مسلم - كتاب النكاح، باب نكاح المتعة- حديث : ‏2590) بێگومان پێغەمبەر ﷺ لە زەمانی (خەیبەر)دا ڕێى لە (نیکاح المتعە) و خواردنى گوشتی کەری ماڵیی گرت  و قەدەغەی کردن.
جەعفەرییەکانیش چەند بەڵگەیەکی خۆیانیان هەیەو زاناکانی (ئەهلی سووننەت) یەکە بەیەکیان ڕەتکردۆتەوە، ئێستا بەپێویستی نازانین بچینە ناو ئەو هەراو کێشەوە، بەڵام بەکورتەیەک دەڵێین: بە کۆی دەنگی زانایانی ئەهلی سوننەت (نیکاح المتعە) حەرامەو دانامەزرێت و هەر کەسێکیش بیکات، دەبێ تۆێژینەوەی لەگەڵ بکرێت و بخرێتە ژێر (تەعزیر) و لۆمەوە، چونکە موتعە نە لەبەرژەوندی پیاودایە، نە لە بەرژەوەندی ژن دایە، سەرەڕای ئەوەیش بۆ ماوەی چەند کاتژمێرێک ئافرەتان کچێتی خۆیان لەدەست دەدەن، کە هەمیشە کچێنى لای عورف  و لای شەرع پەسەندترن، لەولایشەوە ژنان دەکرێنە کاڵایەک  و پیاوان پێیان ڕادەبوێرن، بەڵکو بەرژەوەندی ژنان لەوەدایە کە بەهەتا هەتایی ببنە ژنی پیاوێکی جوامێر و مەردکار و بەئەخلاق  و خاوەن قییەم و هەموو مەبەستی لەزەتێکی چەند کاتی نەبێ لە جەستەی ئەودا، بەڵکو (نەسل) و خۆشەویستی و دلۆڤانی  و بە هەتا هەتا پێکەوە ژیان و ماڵداریی و داڵدەدانی منداڵان بەدرێژایی تەمەنیان.
من وادەزانم موتعە پێچەوانەی دروستکردنی خانەو لانەیە، چونکە ژنێک ئەگەر ژیانی خۆی بەوە بباتە سەر کە هەر چەند ڕۆژێک یان چەند کاتژمێرێک یان چەند مانگێک لەباوەش پیاوێکدا بێ، تاتەمەنی هەیە نابێتە خاوەن ماڵ و حاڵی خۆیی و کە پیریش بوو، نازانێ لە کوێ شەو و رۆژ بکاتەوە، نازانێ چۆن بژی، لەوانەیشە لەو ئاخرو ئۆخری تەمەنەیەوە موتعەچییەکان بەدوایدا نەگەڕێن، ئەمە حاڵی ژنەکانە، خۆ بێگومان حاڵی پیاوە موتعەچییەکانیش لە حاڵی ئەوان باشتر نابێ، پێغەمبەر ﷺ کە مۆڵەتی دا بە هاوەڵان، لە حاڵەتێکی نائاساییدا بوو  و بەشاخ و کێوو دەشت و دەرەوە بوون، خەریکی جیهاد و سەرخستنی دینی خودا بوون، بە چەند مانگ دەستیان نەدەگەیشتە ژنەکانیان، پێغەمبەریش ﷺ کە ڕێگەیدان بە شێوەیەکی کاتیی و تا گەڕانەوە بۆلای ماڵ و حاڵى خۆیان، بەڵام بۆ دوایی کە ئەو هۆکارانە نەمان و ئیسراحەت گەڕایەوەو ئەمن و ئاسایشی وڵات زۆر بوو و هاوەڵان ئەوەند سەرقاڵ نەبوون بەجیهادەوە، موتعەی هەڵوەشانەوە، وەکو لە فەرموودەکاندا بە ڕاشکاوی باسکراوە.

ئەوکەسانەیش کە موتعە بە چارەسەرێکی باش دادەنێن بۆ کوڕان و کچانی گەنج و لاو! پێیان دەڵێین: چارەسەری ئەو مەسەلەی لاوانە بەوە ناکرێت، بەڵکو بەوە دەبێ کە ئەوەی دەوڵەت سەرفی دەکات بۆ گۆرانی بێژان و سەما کەران و سووڕدەران و شوێنە گەشتیارەکان، دەیەکی ئەوە خەرج بکات بۆ ئاسانکاری بە یەکگەیشتنی کچان و کوڕان و، هەوڵ بدات مەنهەجی ئیسلام لە کۆمەڵگەکەیدا پیادە بکات، تا مانای ئەخلاق و قییەم و عیففەت و فەزیلە بگەڕێتەوە ناو کۆمەڵگە. 


والله أعلم.

ئەحمەد كاكە مەحموود