(وَلا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا..) هەرگیز نوێژ لەسەر کەسێ لەو دوو ڕووانە مەکە بمرێ، چونکە نزاو نوێژی تۆ بۆ ئەوانە، دەبێتە مایەی میهرەبانیی و بارانی بەزەیی خودا، دیارە ئەوانەیش شیاوی ئەو دلۆڤانیى و میهرەبانیە نین ( ولا تقم على قبره) و لەسەر گۆڕەکەیشی بە پێوە مەوەستە بۆ داوای گوناح پۆشین و لێبوردن (إنهم كفروا بالله ورسوله) چونکە بەراستیى ئەوانە "بەر لەوە بمرن" حاشایان لە خواو لە پەیامبەرەکەی ئەو کرد (وما توا وهم فاسقون) هەر بەفاسقیى و یاخیانەش مردن، واتە: ئەو خوا نەسانە لەناو کۆمەڵگەدا نابێ پلەو ڕێزیان بۆ دابنرێ. بوخاریى لە (ئیبن عەبباس)ـەوە دەڵێت: ئەم ئایەتی (ولا تصل على أحد..)، سەبارەت بە کوڕەکەی (سەلوول) هاتە خوارەوە، وەک دەڵێ: ((فصلى عليه رسول الله، ثم انصرف، فلم يمكث إلا يسيرا، حتى نزلت الآيتان من (براءة) ولا تصل على أحد منهم مات أبدا)). (صحيح البخاري،  كتاب الجنائز، باب ما يكره من الصلاة على المنافقين، حديث : ‏1311) واتە: پێغەمبەرى خوا نوێژى لەسەر تەرمەکەى (سەلوول)کرد، پاشان زۆرى نەخایاند، هەتا ئەو دوو ئایەتەى (بەرائە) هاتن و رێیان لەوە گرت کە جارێکى تر ئامادەى بەڕێکردنى تەرمى هەر کەسێک بێ لەدوو ڕووەکان، یان نوێژى لەسەربکات، بەڵێ پاش هاتنى ئەو ئایەتانە پێغەمبەر ﷺ هەرگیز دواى تەرمى موشریک و دوو ڕوو نەدەکەوت و نەدەچوویە سەر گۆرى نوێژى لەسەر بکا، چونکە دەبێ ئەو خەڵکە لاسارو دژ بەئیسلامە تەمێ بکرێ، مەسەلەى کراسەکەیش ئەگەر کردبێتى بە کوفنى سەلوول، لە بەر ئەوەبوو کاتى خۆى سەلوول کراسێکى خەڵاتى (عەباس)ـى مامى کردبوو، ئەمیش ویستى پاداشتى پیاوەتیەکەى بداتەوە، بەڵام کە ئەو ئایەتانە هاتن، هەموو ئەو شتانە قەدەغە بوون.

والله أعلم

ئەحمەد كاكە مەحموود